Directe aanleiding tot het interne onderzoek is de verbazing die is ontstaan bij de buitenwereld over de taak van de externe accountant bij bedrijven. Tijdens de parlementaire enquête naar bouwfraude bleek dat accountants van grote bouwondernemingen valse facturen niet op het spoor kwamen. Bovendien bleek de controlerend accountant de jaarrekening van een bedrijf goedgekeurd te hebben, ook al had hij naar verhouding kleine onregelmatigheden aangetroffen.

Dat dreigt de geloofwaardigheid van de accountant in het gedrang te brengen, vreest het Nivra. Betrouwbaarheid is immers het hoogste goed en daarmee het belangrijkste product van de accountant. De organisatie wil de naam van de beroepsgroep hoog houden en neemt daarom de richtlijnen bij fraude onder de loep.

Het opsporen en aan de kaak stellen van fraude is niet de taak van de accountant. „Zijn rol is beperkt tot de vaststelling van de waarheidsgetrouwheid van jaarrekeningen”, aldus het Nivra.

Maar de beroepsorganisatie wil er van overtuigd zijn dat de handvatten die accountants wel hebben, strikt worden gebruikt. „Uit recente verklaringen voor de enquêtecommissie is het beeld ontstaan dat dit niet altijd het geval is.”

Dat baart het Nivra zorgen. „De zwarte piet voor allerlei vormen van onrechtmatig handelen in ondernemingen kan niet aan de accountant worden doorgespeeld. Die is geen politie voor integriteit, transparantie en openheid”, meent Nivra-voorzitter P. Hoogendoorn.

De functie van de accountant is immers niet gericht op de rechtmatigheid van de commerciële bedrijfsvoering. Wel erkent hij dat de vakgroep een bijzondere positie inneemt op grond van de controletaak, wat hoge eisen stelt. „Zowel in formele als morele zin”, meent Hoogendoorn.

Volgens de huidige regels dient een accountant onregelmatigheden die hij aantreft, te melden aan de directie. Gaat de directie zelf over de schreef, dan moet de accountant de raad van commissarissen inlichten.

Mochten directie of raad van commissarissen de malversaties niet terugdraaien of onvoldoende ingrijpen om herhaling te voorkomen, dan moet de accountant bij dat bedrijf opstappen. In bepaalde gevallen is de accountant ook verplicht de politie op de hoogte te stellen.

Accountants die zich niet aan de frauderichtlijnen houden, moeten zich voor de tuchtrechter verantwoorden.