Dat land kwam bij het begin van de laatste fase van het overleg onverwacht met de mededeling dat het de mogelijkheid wil openhouden dat het een uitzonderingspositie krijgt ten aanzien van de juridisch bindende werking van het Handvest van de grondrechten van de burgers. Groot-Brittannië heeft eveneens zo’n ”opt-out” bedongen, maar dat was vorige maand in het beraad tussen de regeringsaanvoerders al geregeld.Toen lag Polen lang dwars op het punt van de stemmenweging. Mogelijk probeert het de komende tijd ook die kwestie weer aan de orde te stellen. Amado sprak na de vergadering van gisteren met zijn Europese ambtgenoten niettemin van een „positieve en constructieve” bijdrage van zijn Poolse collega Anna Fotyga. Een Nederlandse diplomaat zei „eerder gerustgesteld dan gealarmeerd” te zijn door haar interventie.

De bewindspersonen van Buitenlandse Zaken gaven het startschot voor de intergouvernementele conferentie (igc). Dat is de officiële benaming voor verdragsonderhandelingen. Anders dan gebruikelijk ligt de uitkomst daarvan eigenlijk al vast. Op de top van 21 en 22 juni brachten de leiders na een marathonzitting namelijk reeds een politiek akkoord tot stand over de inhoud van de wijzigingen in de spelregels en bepalingen van de EU. Dat moet nu worden vertaald in juridische formuleringen.

Amado kan niet uitsluiten, zo verklaarde hij, dat er nog politieke problemen rijzen, maar voorlopig zal er in de igc alleen op technisch niveau, door deskundigen en diplomaten, worden gesproken. Voorzitter Barroso van de Europese Commissie benadrukte in dit verband: „Iedereen dient de bereikte consensus te respecteren.”

Portugal beschikt inmiddels over een voorlopige versie van een complete tekst. Vandaag hebben experts uit de 27 landen voor het eerst daarover met elkaar gepraat. Het streven is de igc op de volgende top, op 18 en 19 oktober in Lissabon, te beëindigen. In december zullen dan de regeringsleiders hun handtekening zetten onder het resultaat.

Daarna wacht de ratificatieprocedure in elk van de lidstaten. Conform een eerdere afspraak moet het nieuwe ontwerpverdrag, dat in de plaats komt van de gestrande grondwet, voor de Europese verkiezingen van half 2009 in werking treden.

Wellicht schrijven sommige landen voor de goedkeuring een referendum uit. In Nederland neemt het kabinet daarover een beslissing nadat de Raad van State een advies heeft uitgebracht. De conceptgrondwet sneuvelde destijds door een negatief oordeel in Frankrijk en Nederland bij een raadpleging van de bevolking daar.