Al geruime tijd zijn er in de Hongaarse Kerk van Transsylvanië, in Roemenië, gevoelens van onbehagen jegens de kerkleiding. De onrust is aanmerkelijk toegenomen sinds Laszlo Tökes, bisschop van het district Oradea, begin dit jaar te kennen gaf lid te willen worden van het Europees Parlement en dat hij daarvoor de kerkgemeenschap achter zich probeerde te krijgen.Voor dit doel werden brieven verstuurd aan Hongaarse gereformeerde gemeenten, met daarin het dringende advies op bisschop Tökes te stemmen. Aan predikanten -de Hongaarse Kerk in Roemenië telt er in totaal ongeveer 600- werd gevraagd zo veel mogelijk handtekeningen te verzamelen. Tökes zelf ziet zich als spreekbuis van de gehele Hongaarse minderheid, niet alleen van de gereformeerde kerkleden.

In Transsylvanië, het gedeelte van Roemenië waar de grote Hongaarse minderheid woont, veroorzaakte de oproep veel verontrusting. Tegenstanders van deze politieke actie zien het bisschoppelijke appel als misbruik van de kerkelijke macht. Dr. Bela Visky, lector ethiek aan de theologische faculteit Babes-Bolyai, heeft zich opgeworpen als woordvoerder van de protestactie.

De problemen escaleerden nadat dr. Visky in vijf artikelen in verschillende kranten een theologisch getoonzette discussie had aangezwengeld. Dat viel niet in goede aarde bij Laszlo Tökes. Deze weet dr. Geza Pap, de bisschop van Cluj, achter zich. Dr. Visky valt onder het kerkdistrict van Cluj.

Een en ander heeft geresulteerd in een disciplinaire procedure van de hoogste kerkelijke districtsraad van Cluj tegen dr. Visky. De raad werd daartoe gestimuleerd door de gelijknamige raad in het district van bisschop Tökes. Als grond voor de maatregelen worden aangevoerd de „lastercampagne” en het „schandelijke gedrag” van dr. Visky tegen de Hongaarse Gereformeerde Kerk.

Een commissie gaat nader onderzoek doen en brengt daarvan verslag uit aan het synodale kerkelijk tuchtcollege in Transsylvanië, met de mogelijkheid dat dr. Visky als predikant wordt ontslagen. Zijn hoogleraarschap is niet in het geding, omdat de kerkleiding daarin geen zeggenschap heeft.

In het regionale Hongaarstalige dagblad Kronika van 5 juli liet dr. Visky -oomzegger van het in Nederland bekende echtpaar Visky- weten enerzijds wel en anderzijds niet verrast te zijn door de maatregel van Tökes. „Het verrast me, omdat ik niet had gedacht dat de bisschop van Oradea zo’n pover diplomaat was, dat hij niet in staat is enige uiting van kritiek te tolereren. Toch ben ik niet verbaasd, aangezien de methoden van Tökes steeds gemotiveerd werden door wraak en onverdraagzaamheid. De bisschop heeft opnieuw de mogelijkheid van dialoog genegeerd”, aldus dr. Visky.

De kerk wordt naar het oordeel van dr. Visky niet geleid naar presbyteriaal-synodaal principe. Hoewel zijn actie de kerkelijke gemeenschap polariseert, gelooft hij dat deze een gunstige uitwerking zal hebben op het leven van de kerk.

In totaal 61 predikanten, onder wie dr. Visky en zijn collega dr. Janos Molnar, hebben in een publieke verklaring hun zorgen kenbaar gemaakt. Hun namen zijn op 7 juli in het dagblad Szabadsag (Vrijheid) gepubliceerd. In die verklaring zeggen zij: „Hoewel het van belang is dat de kerk eerlijke en redelijke verhoudingen heeft ten opzichte van verschillende elementen van het sociale en politieke leven, moeten we protesteren tegen iedereen die de kerk misbruikt als middel om politieke doelen te bereiken.”

Het is volgens de 61 predikanten „algemeen bekend dat sinds de vorming van de moderne democratie, de calvinistische kerkstructuur in impulsen voor de inrichting van het publieke leven voorziet. Onze kerk, die in de verbinding van verschillende culturen in Transsylvanië in een minderheidspositie verkeert, heeft helaas gefaald om in het vervullen van haar historische taak een voorbeeld te zijn, geworteld in haar eigen traditie. Om een voorbeeld te zijn op alle terreinen van het publieke leven moet elk misbruik van macht worden afgewezen”, aldus de verklaring.

Dr. Geza Pap, bisschop van het kerkdistrict waar dr. Visky onder valt, was de afgelopen dagen niet voor commentaar bereikbaar.