Terwijl luchtvaartbedrijven hun wonden likken, profiteert het Best Alert College van de toegenomen onveiligheidsgevoelens in de maatschappij na de aanslagen in de VS. Het opleidingsinstituut in Best leidt jaarlijks zo’n 1000 cursisten op voor de beveiligingsbranche.

Direct na 11 september is directeur Jack Kantelberg gestart met de training van ”sky marshalls”. „Wij waren het al van plan, maar na de aanslagen hebben we er vaart achter gezet.” De belangstelling is groot. De hausse aan aanmeldingen van 150 per dag schommelt nu rond de 150 per maand. De eerste tien ’luchtagenten’ zijn klaargestoomd.

Beveiliging aan boord is geen nieuw fenomeen. Sky marshalls worden al jaren ingezet op risicovolle vluchten. Het bekendste voorbeeld is El Al. De Israëlische maatschappij maakt al sinds haar oprichting gebruik van veiligheidsagenten. In Amerika maken alle luchtvaartbedrijven momenteel gebruik van sky marshalls, in Europa doen Air France, British Airways en Lufthansa dat.

Het werk van een sky marshall is zwaar, benadrukt Kantelberg, terwijl hij zich ontdoet van zijn stropdas. „Beveiligers moeten ook in levensbedreigende situaties normaal blijven functioneren. Passagiers in doodsangst doen alles wat een kaper wil. Als andere mensen in paniek raken, moet een sky marshall -in een tegennatuurlijke reactie- optreden.” Kantelberg stroopt zijn mouwen op. „Het zijn sympathieke mensen, maar gedrild om keihard toe te slaan. Een sky marshall is een sympathieke vechtjas.”

Een vliegtuigbeveiliger hoeft niet per se anoniem achter in een toestel mee te reizen. Ook een steward of purser aan boord kan in een dubbelrol deze taak vervullen. De directeur van het opleidingsinstituut ziet daarin voordelen. „Een steward kan nog eens langs iemand heen lopen en hem onopvallend observeren. Door een kan hete koffie in iemands gezicht te gooien kun je hem gemakkelijk overmeesteren.” Altijd alert blijven is het devies. „Iemand die in het toilet aan boord de hals van een whiskyflesje afbreekt, heeft een scherper wapen dan een mes.”

Het Best Alert College leert de cursisten tijdens de training van een jaar de risico’s van een vlucht in te schatten. „Het moment van opstijgen is het gevaarlijkst. Kapers wachten heus niet tot de stewardessen met trolleys door het gangpad rijden. Van een kaper die zegt een bom in zijn koffer te hebben, weet je dat hij bluft. Een sky marshall weet door zijn training dat dat niet kan.”

Kandidaten voor de opleiding moeten aan zware criteria voldoen. „Je moet een echte topper zijn, wil je kapers in een noodsituatie kunnen overmeesteren. Een sky marshall moet daarom verschillende vechtsporten beheersen, enkele talen spreken, stressbestendig zijn, gezag uitstralen en over de juiste motivatie beschikken.”

Veel potentiële cursisten vallen tijdens de toelatingsgesprekken af. „De opleiding is niet geschikt voor avonturiers die wel eens graag even rond willen vliegen om wat van de wereld te zien. Sky marshalls vliegen drie tot vijf dagen per week. Dat is erg zwaar.”

Maatschappijen zijn huiverig om air marshalls in te zetten. „Ze zijn bang dat passagiers het verkeerd uitleggen: Oh, daar zal dus wel iets aan de hand zijn.” Bovendien betekent het inzetten van sky marshalls een extra kostenpost. Een handvol luchtagenten extra op de loonlijst loopt al snel in de tonnen. Toch zit daar volgens hem het probleem niet. „Een passagier wil graag 50 euro extra betalen voor veiligheid.”

Terroristen zullen overigens niet nog eens op dezelfde manier toeslaan als op 11 september, verwacht Kantelberg. „Waarom moeilijk doen als het gemakkelijk kan? Het is voor een terreurbeweging veel eenvoudiger om een toestel te huren of te leasen. Met een tweemotorig straalvliegtuig met een besmette bom aan boord kun je hetzelfde effect bereiken. Bovendien is het plegen van aanslagen met vliegtuigen niet origineel meer. Bin Laden was origineel. De volgende keer bedenken ze iets anders.”