De held van de onafhankelijkheidsstrijd, Xanana Gusmao, en zijn CNRT-partij proberen de macht te ontnemen aan de Fretilinpartij van oud-premier Mari Alkatiri, die het land heeft bestuurd sinds het zich van Indonesië losmaakte. De felle rivaliteit tussen de twee kan problemen geven bij de coalitievorming die volgens waarnemers vrijwel zeker noodzakelijk zal zijn. Doordat nog twaalf andere partijtjes meedoen wordt niet verwacht dat een van de twee grote partijen een absolute meerderheid zal behalen.Na het geweld rond het einde van de Indonesische overheersing werd het vorig jaar in Oost-Timor opnieuw een chaos toen gevechten uitbraken tussen het leger en de politie. Zevenendertig mensen kwamen om en 155.000 sloegen op de vlucht. Buitenlandse troepen hielpen de orde te herstellen en ruim 3000 vredesmilitairen en 500 buitenlandse waarnemers moeten er nu voor zorgen dat de verkiezingen ordelijk verlopen. Eerder dit jaar kozen de Oost-Timorezen in twee ronden Nobelprijswinnaar José Ramos-Horta tot president, een grotendeels ceremoniële functie.

De kiezers maken zich vooral zorgen over armoede, werkloosheid, voedseltekorten en de bendes die nog regelmatig de straten onveilig maken. Alkatiri, een moslim in een voor het overgrote deel rooms-katholiek land, belooft banen te scheppen, nieuwe huizen te bouwen en de verdeeldheid onder de veiligheidstroepen weg te nemen.

„Het grote probleem is de veiligheid, het staatsgezag. Mensen moeten het gevoel terugkrijgen dat deze staat zijn eigen gezag heeft, zijn eigen macht om de problemen aan te pakken”, aldus Alkatiri, die nog altijd het gevoel heeft dat hem vorig jaar een beentje is gelicht in een door Ramos-Horta en toenmalig president Gusmao georkestreerde coup. „Xanana is altijd op zoek naar macht. Macht is voor hem iedereen samen onder zijn commando. Hij heeft geen capaciteiten. Hij heeft helemaal geen plan. Hij probeert zijn charisma te gebruiken.”

Op zijn beurt heeft Gusmao weinig goede woorden over voor zijn rivaal. „Gedurende vijf jaar Fretilin was Alkatiri de grote baas van een mislukte regering”, zei hij onlangs op een campagnebijeenkomst.

Julio Tomas Pinto, hoogleraar politieke wetenschap aan de La Paz universiteit van Oost-Timor, stelt dat de problemen van het land voornamelijk voortkomen uit de wedijver tussen Alkatiri en Gusmao om de controle over de strijdkrachten, die grotendeels bestaan uit voormalige verzetsstrijders. „Het grote probleem zijn Xanana en Alkatiri. Wij hebben geen verzoening van het volk nodig, maar een verzoening in de elite.”

Een alternatieve kandidaat is Fernando ”Lasama” de Araujo, leider van de Democratische Partij. Een wisseling van de wacht is al lang over tijd, zegt hij. „De oude generatie zit vol haat en onverdraagzaamheid en is antidemocratisch. Veel mensen beseffen al dat ik het alternatief ben in dit land.”

Wie de verkiezingen ook wint, hem wacht een zware taak. Ongeveer 100.000 mensen die vorig jaar hun huizen zijn ontvlucht verblijven nog altijd in overvolle kampen in en buiten de hoofdstad Dili. VN-organisaties waarschuwen dat voor 200.000 mensen voedselgebrek dreigt omdat de oogst door droogte en sprinkhanen is verwoest. En met de bestaande verdeeldheid binnen de strijdkrachten hoeft er maar weinig te gebeuren om nieuw geweld te doen losbarsten.