Het Kamerdebat van woensdag over het nieuwe EU-verdrag voltrok zich grotendeels langs de bekende lijnen: de partijen die destijds voor de EU-grondwet waren, zijn voor het nieuwe verdrag; de partijen die destijds tegen de constitutie waren, zijn nu weer tegen. De ChristenUnie vormt echter een uitzondering: de partij was destijds tegen de grondwet en is nu voor het nieuwe verdrag.ChristenUnie-Kamerlid Wiegman betoogde dat aan de bezwaren van haar partij tegen de grondwet is tegemoetgekomen: „Alles wat neigt naar een Europese superstaat is uit het verdrag gehaald.” Ze repte van een koerswijziging in Europa. Door de versterkte rol van nationale parlementen en de duidelijke bevoegdheidsverdeling tussen de Unie en de lidstaten ontstaat volgens haar een „beperkter Europa dat zich richt op zijn kerntaken.” Uitgangspunt is voortaan: nationaal wat kan, Europees wat moet, zei het Kamerlid. „Dat is een wezenlijke verbetering.”

SP-Kamerlid Van Bommel, die zij aan zij met ChristenUniepartijleider Rouvoet streed tegen de Europese grondwet, luisterde met stijgende verbazing naar Wiegman. „Ik sta hier met gebroken klompen”, zei hij. De ChristenUnie heeft een draai gemaakt, impliceerde hij.

Het ontbreekt Van Bommel niet aan argumenten. De ChristenUnie verzette zich in 2005 tegen de EU-grondwet omdat daarin geen verwijzing naar het christelijk geloof stond. In het nieuwe verdrag ontbreekt die verwijzing ook. „Destijds was dat voor u een halszaak, nu laat u het lopen”, verweet de SP’er zijn ChristenUniecollega.

De ChristenUnie verzette zich ook tegen een vaste voorzitter van de Europese Raad en tegen een Europese minister van Buitenlandse Zaken. Die vaste voorzitter komt er; de Europese minister van Buitenlandse Zaken in feite ook, al blijft de functie hoge vertegenwoordiger heten.

De grondwet kon ook op kritiek van de ChristenUnie rekenen omdat die de Europese besluitvorming wilde vergemakkelijken door een aantal vetorechten in te ruilen voor meerderheidsbesluitvorming. De invloed van Nederland neemt daardoor af. De voorziene besluitvormingsregels zijn grotendeels uit de grondwet gekopieerd naar het nieuwe verdrag.

De ChristenUnie besefte zaterdag na afloop van de EU-top in Brussel al snel dat de draai van de partij om uitleg schreeuwt. Rond het middaguur had de partij daarom al een uitgebreid persbericht uitgebracht om haar positie te verklaren, terwijl partijleider Rouvoet proactief de media benaderde om zijn achterban persoonlijk voor te lichten.

In de argumentatie vóór het nieuwe EU-verdrag liet de ChristenUnie één argument achterwege: omdat de partij deelneemt aan een coalitie met de pro-Europese partijen CDA en PvdA heeft zij haar Europa-standpunt moeten matigen en bijstellen.

De andere coalitiepartner, PvdA, gaf gisteren -daartoe gedwongen door de SP- wél toe dat ze haar standpunt heeft moeten bijstellen. De PvdA pleit in haar verkiezingsprogramma voor een referendum over het nieuwe EU-verdrag. CDA en ChristenUnie zijn daar tegen en hebben met de PvdA afgesproken dat de Raad van State te zijner tijd oordeelt of een volksraadpleging over het nieuwe verdrag nodig is.

De PvdA voelt echter de hete adem van de SP in haar nek. Als een kat in het nauw maakte de partij dinsdag daarom een rare sprong. Fractievoorzitter Tichelaar verklaarde ronduit voor een referendum te zijn, net als de SP. Later op de dag zwakte hij die verklaring weer af nadat CDA-fractievoorzitter Van Geel hem had herinnerd aan de afspraak in het regeerakkoord over de Raad van State. Tichelaar beloofde zich aan die afspraak te houden. PvdA-Kamerlid Blom bevestigde die belofte woensdag.

De SP keek tijdens het debat meewarig glimlachend naar de manoeuvres van PvdA en ChristenUnie. Door niet in het kabinet te stappen, kan die partij haar zuivere profiel jegens Europa wel behouden. De coalitiepartijen kunnen daar tegenover zetten dat zij vanuit de regering tenminste iets concreets kunnen bewerkstelligen voor hun kiezers, wat ChristenUnieKamerlid Wiegman gisteren dan ook prompt deed: „Doordat de ChristenUnie het regeringspluche niet heeft geschuwd, in tegenstelling tot de SP, heeft Nederland op de EU-top veel bereikt.” De hamvraag blijft welke positie de kiezer straks het meest waardeert. Wie dan als laatste lacht, lacht het best.