Vallen vormt voor ouderen een groot gezondheidsprobleem. Per bed in Nederlandse verpleeghuizen vallen ouderen jaarlijks bijna twee keer, regelmatig met verregaande gevolgen voor de patiënt. Ongeveer 10 procent van de valpartijen bij ouderen leidt tot ernstig letsel, vooral een heupfractuur komt vaak voor. Gebleken is dat het risico te overlijden voor ouderen met een heupfractuur relatief groot is: 25 tot 30 procent sterft tijdens het jaar volgend op de heupfractuur. Bovendien wordt de kwaliteit van leven sterk ingeperkt en brengen valincidenten onnodig hoge zorgkosten met extra onnodige druk op de medewerkers in de zorg met zich mee.Goedkope oplossing
De gevolgen van valpartijen zijn enorm en leiden tot veel onnodig leed. Vooral bij psychogeriatrische verpleeghuispatiënten is dat risico groot. Een daling van het aantal valpartijen is noodzakelijk en ook mogelijk. Met behulp van een multidisciplinaire interventiemethode kan het aantal valpartijen in verpleeghuizen fors afnemen. In een uitgevoerd onderzoek zorgde deze methode voor een vermindering van het aantal valpartijen variërend van 36 tot meer dan 50 procent.

De interventiemethode is een eenvoudige en goedkope oplossing. Een belangrijk onderdeel van de methode is het opleiden van professionals gericht op het herkennen van de valrisico’s per individuele patiënt. Daarnaast moeten specifieke preventieve maatregelen per patiënt worden genomen, zoals oefentherapie, medicijngebruik of letselpreventieve maatregelen zoals heupbeschermers. Verder is het onder meer van belang om de woonomgeving van de instelling aan te passen, onder andere door te zorgen voor een veilige en herkenbare omgeving, bijvoorbeeld met behulp van (nacht)verlichting.

De interventiemethode is inmiddels opgenomen in een landelijk verbetertraject valpreventie van Zorg voor Beter, een initiatief van het ministerie van VWS om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Het is te hopen dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg de methode opneemt als norm van verantwoorde zorg, zodat alle verpleeghuizen actief werk maken van valpreventie.

Weerbarstig
Hoewel preventie een speerpunt is van het huidige kabinet en de interventiemethode budgetneutraal kan worden ingevoerd en zelfs voor de zorgverzekeringswet een besparing oplevert, is de realiteit weerbarstiger. Helaas beperken budgettaire schotten, zoals tussen de AWBZ en de Zorgverzekeringswet, momenteel nog de aanschaf van effectieve beschermende middelen tegen valpartijen. Het opheffen van deze schotten maakt de uitvoering van de interventiemethode eenvoudiger, waardoor er gezondheidswinst voor ouderen valt te behalen. Bovendien wordt de druk op de medewerkers in de ouderenzorg verlicht.

De auteur is fysiotherapeut in een verpleeghuis en promoveerde vorige week op de preventie van valpartijen bij ouderen.