Vorig jaar bliezen soennitische opstandelingen de gouden koepel van de moskee, die daarom ook wel Gouden Moskee wordt genoemd, op. Daarbij kwamen tientallen gelovigen om het leven. Woensdag stortten twee minaretten in als gevolg van explosies.Volgens de Iraakse premier Nuri al-Maliki zitten de soennitische beweging al-Qaeda en aanhangers van de voormalige dictator Sadddam Hussein achter de actie. Hij heeft de veiligheidsdiensten opdracht gegeven om de bewaking rond de al-Askari en andere heiligdommen in Irak op te voeren.

De hoogste sjiitische geestelijk leider in Irak, groot-ayatollah Ali Sistani, drong er direct bij zijn geloofsgenoten op aan geen wraak te nemen op soennieten.

Ook Muqtada al-Sadr, de leider van een van de machtigste sjiitische milities (Mahdi Leger), drong in een verklaring aan op terughoudendheid. Hij heeft drie dagen van rouw afgekondigd. Na de eerste aanslag vorig jaar op de moskee in Samarra begon het Mahdi Leger op grote schaal soennieten te vermoorden.

Ondanks de oproepen tot kalmte heeft de aanslag van woensdag al tot de eerste wraakacties tegen soennitische doelwitten geleid. Woedende sjiieten staken in de hoofdstad Bagdad een gebedshuis in brand en in Iskandiriya gingen in drie moskeeën explosieven af.

Om het geweld te beteugelen heeft de Iraakse regering een uitgaansverbod voor onbepaalde tijd ingesteld voor Bagdad en Samarra. Premier Maliki verzocht het Amerikaanse leger versterkingen te sturen naar Samarra, een overwegend soennitische stad 120 kilometer ten noorden van de hoofdstad.

De nu grotendeels verwoeste moskee van al-Askari is voor de sjiieten zo belangrijk, omdat er volgens het sjiitische geloof de twaalfde en laatste imam in 874 is verdwenen. In de stad liggen nog twee wegbereiders van de sjiieten begraven, de tiende en elfde imam.

Het is niet precies duidelijk hoe de bommenleggers binnen zijn gekomen. Omwonenden meldden dat kort voor de explosies in de buurt van de moskee werd gevochten tussen gewapende mannen en de politie.

De Amerikaanse strijdkrachten hebben naar eigen zeggen in het noorden van Irak een hooggeplaatst lid van het terreurnetwerk al-Qaeda gedood. Het gaat om Kamal Jalil Bakr Uthman, die leiding gaf aan al-Qaeda-strijders in de regio Mosul.

Uthman werd in augustus 2006 opgepakt en in de cel gezet, maar een Iraakse rechter besloot hem in april van dit jaar weer vrij te laten. De Amerikanen wilden hem dinsdag opnieuw oppakken wegens zijn vermeende betrokkenheid bij bomaanslagen en bij het ronselen van buitenlandse strijders.