Het zou te stellig zijn om te zeggen dat de pentablet -een soort elektronische muismat die samen met een dito pen de computermuis vervangt- rsi voorkomt, benadrukt prof. dr. Hardo Sorgatz, klinisch psycholoog aan de Technische Universiteit van Darmstadt in Duitsland. De vijf w’s die de rsi-vereniging van belang acht -werktaken, werktijden, werkdruk, werkplek en werkwijze- zou hij nooit reduceren tot een detail van één w. Wel deed hij drie maanden onderzoek naar zo’n onderdeel. Dinsdag gaf hij zijn antwoord op de vraag of de pentablet een ergonomisch alternatief is voor de computermuis.Hij deed dit tijdens een persconferentie van Wacom, een bedrijf dat zich richt op ergonomische computerproducten en marktleider is op het gebied van pentabletten. Het bedrijf presenteerde dinsdag de nieuwe Bamboo Pen. Behalve als vervanger van de muis is de Bamboo geschikt voor personalisering van documenten; via de pc kunnen handgeschreven aantekeningen worden gemaakt. ”Laat zien wat u pent” is het motto. Verder zijn functies verbeterd en is de pen gemakkelijk te navigeren.

De pen dankt zijn naam aan de bamboeplant, waarvan in China de eerste schrijfpennen werden gemaakt: „Wacom vindt vandaag de pen opnieuw uit voor de 21e eeuw.”

Dat pentabletten ergonomischer zijn dan de gewone computermuis, is niet nieuw. Grafische vormgevers werken er bijna allemaal mee. Gewone computeraars gebruiken ze nog nauwelijks. Sorgatz’ onderzoek richtte zich op de mogelijkheden voor het klik- en scrollwerk van die laatste groep.

Omdat rsi-klachten -pijn in de bovenrug, nek en schouders, armen, ellebogen, polsen en vingers, ontstaan door repeterende bewegingen en een verkeerde houding- jaarlijks gemiddeld 250 euro per werknemer kosten, alleen al door absentie, gaat de zoektocht naar ergonomische middelen onverdroten door. Volgens Wacom krijgt 3 procent van de 300.000 mensen in Nederland die zich „frequent” en werkgerelateerd bezighouden met computers te maken met rsi. De rsi-vereniging meldt op haar site dat in totaal 20 procent van de bevolking er last van heeft.

Net als bij de muis is bij het gebruik van de pentablet spierkracht nodig. Alleen veel minder en op een andere manier. Voor een gezonde houding moet „de positie van de ledematen zo neutraal mogelijk zijn”, aldus Sorgatz. De armen ontspannen langs het lichaam, de handpalmen naar elkaar gericht.

Bij het werken met de computer gaat hier iets mis. De onderarm is bijvoorbeeld verdraaid, de pols omgeknikt. Vingers zijn uitgestrekt, gekromd of zijdelings gespreid, ellebogen en schouders kunnen in een rare draai terechtkomen. De kunst is om te werken met iets wat zo dicht mogelijk bij de neutrale houding komt.

Sorgatz koos zestig studenten die in drie maanden van de pc-muis naar het pentablet overstapten. Hij liet hen onder tijdsdruk, in kantooromstandigheden, werken, waarbij hij lette op hun prestatievermogen en de uitwerking van de inspanningen op het spierstelsel. Zij tekenden met een elektronische pen lijnen na, klikten en sleepten.

De conclusie van zijn onderzoek -dat Wacom op de website www.wacom.eu plaatst- is dat de pen spieren nog steeds belast, maar anders en minder dan de muis. Armspieren zitten bijvoorbeeld niet zo raar gedraaid. Daarnaast werkt het relaxter omdat de pen directer werkt. „Met de muis is er geen rechtstreekse relatie tussen wat je hier doet en daar ziet. Kleine bewegingen zijn soms groot op het scherm. Ons brein is intelligent genoeg om dit te corrigeren, maar het is intensief.”

Sorgatz’ advies is om muis en pentablet af te wisselen. „Want elke zich telkens herhalende beweging die slechts een deel van het lichaam belast, draagt het risico van overbelasting van spieren in zich. En hoe dan ook: pauzeer tijdig.”