Het voorstel om de vangst van twee haaiensoorten in te perken, door Duitsland namens de 27 EU-lidstaten ingediend, haalde niet de benodigde twee derde meerderheid. De doornhaai en de haringhaai krijgen dus niet dezelfde beschermde status als de walvishaai, de grote witte haai en de reuzenhaai. Die mogen uitsluitend verhandeld worden als de vangst duurzaam is.Bij het haaienduo dat nu buiten de Citesboot valt, is dat zeker niet het geval. De populatie doornhaaien nam volgens het Wereld Natuur Fonds (WNF) de laatste tien jaar met 95 procent af, het bestand haringhaaien kromp in veertig jaar met 89 procent. De grote vraag naar zowel de vinnen als het vlees doet hen de das om en het herstel gaat moeizaam.

Met name de behoefte aan doornhaai bleek zo groot dat vissers volgens schattingen van natuurorganisaties de afgelopen tien jaar driekwart van het aantal (zwangere) vrouwtjes hebben gevangen. Het dier dient vaak als bestanddeel voor ”fish &chips”, de typisch Britse afhaalmaaltijd, of komt in Duitsland gerookt als ”Schillerlocken” op tafel. De haringhaai, ook wel neushaai genoemd, wordt op grote schaal onder meer verwerkt in olie en vismeel, de vinnen verdwijnen in de soep.

Hoeveel doornhaaien er worden gevangen, is onbekend. Wel is bekend dat vissers ze gemakkelijk vinden, doordat ze zich in grote scholen bewegen. Ramingen van het WNF geven aan dat er nog ongeveer 190.000 doornhaaien zijn, waaronder niet meer dan 15.000 vrouwtjes. Woordvoerder Elies Arps is teleurgesteld dat het plan van de EU niet voldoende bijval kreeg. „Mogelijk brengt Duitsland het voorstel in de plenaire vergadering eind volgende week alsnog in stemming. Als Cites deze gelegenheid niet benut om de haaiensoorten te beschermen, zou dat wel eens het einde voor ze kunnen betekenen. Zeker als je bedenkt dat vrouwelijke haaien gemiddeld slechts één jong per jaar krijgen.”

Cites verbood vrijdag de handel in de plompe lori. Daarmee krijgt het halfaapje dezelfde bescherming als de olifant en de tijger. In Nederland is het beestje vrij onbekend, maar in Zuidoost-Azië is het voor een grijpstuiver te koop op markten, want het wordt gezien als een schattig huisdier. Ten onrechte, want een stof die de aap opzuigt uit zijn poot wordt giftig zodra het op zijn tanden komt. Daardoor kan een beet dodelijk zijn voor mensen. Handelaren willen dit voorkomen en trekken de tanden van het diertje, waarna het doorgaans snel aan een ontsteking bezwijkt.

De plompe lori gaat sowieso snel dood in gevangenschap. „Het is te vergelijken met een mooie bos bloemen. Als je ze koopt, zijn ze mooi, maar na een tijdje verleppen ze”, weet Vincent Nijman, wetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam.

Aan het aapje worden eveneens helende krachten toegeschreven. De huid wordt aanbevolen als pleister, het bloed zou vermengd met rijst helpen tegen maagpijn, net bevallen vrouwen wordt aangeraden drie plompe lori’s te koken, terwijl de ogen een potentieverhogende werking zouden hebben.

Hoeveel plompe lori’s er worden verhandeld, is niet bekend. Volgens Nijman komt dat omdat het erg gemakkelijk is om deze nachtdieren te smokkelen, omdat ze vaak niet worden herkend. „Niemand kent ze als een bijzondere aap. Mensen denken vaak dat het een eekhoorn is of zo.” De kleinste soort plompe lori weegt niet meer dan 300 gram, de grootste kan 2 kilo worden.