PKN bezint zich op bestemming kerken
UTRECHT - Prognoses geven aan dat het aantal leden van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) de komende tien jaar zal afnemen van ruim 2 miljoen tot 1,4 miljoen. Mocht het zover komen, dan zullen honderden kerkgebouwen leeg komen te staan. De werkgroep kerkbouw van de PKN ziet echter „kansen” voor deze kerkgebouwen: herbestemming.
In de deze week verschenen bundel ”Kansen voor kerkgebouwen” doet de werkgroep, in samenwerking met een speciale taskforce binnen de Protestantse Kerk, een handreiking over gebruik en herbestemming van kerken. Doel is gemeenten die genoodzaakt zijn hun kerkgebouw af te stoten, handvatten te bieden om tot een afgewogen beslissing te komen.Het herinrichten of afstoten van een kerkgebouw grijpt diep in het gemeenteleven in, schrijft ds. F. Wiersma van de werkgroep in het voorwoord van de bundel. Het vereist volgens hem een „betrokken pastorale aanpak.” Daarom gaat de bundel onder meer in op de identiteit van de gemeente en geeft voorbeelden van hergebruik. Verder komt de (stedenbouwkundige) betekenis van kerkgebouwen aan de orde, evenals de geschiedenis van het kerkbezit van de Protestantse Kerk, met speciale aandacht voor de naoorlogse periode.
Passende jas
”Kansen voor kerkgebouwen” is niet de eerste publicatie die de PKN over dit onderwerp het licht doet zien. In 1997 presenteren de toenmalige Samen op Wegkerken de discussienota ”Naar een passende jas”. Door de afnemende kerkelijke betrokkenheid, ontvolking en vergrijzing zitten veel gemeenten met een te groot kerkgebouw. Ze kampen met het probleem „dat hun jas te ruim zit en voldoende geld voor de kleermaker ontbreekt.”
Twee jaar later verschijnt de nota ”Voorkomen is beter dan genezen. Over de herbestemming van kerkgebouwen”. De conclusie van het rapport: de jas is niet alleen te ruim geworden, maar moet zo mogelijk, in samenwerking met de overheid, worden opgeruimd. Daarbij vormen vooral de 1300 naoorlogse kerken steeds meer een probleem, dat niet zomaar kan worden opgelost met sloop of verkoop.
Verwondering
Na de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland in 2004 is de werkgroep kerkbouw belast met het vraagstuk van de herbestemming van kerkgebouwen. Ds. Wiersma vindt het opvallend dat de PKN in haar beleidsnota ”Leren leven uit de verwondering” uit 2005 geen woord over kerk(ge)bouw rept. „Hoewel een veelheid aan kerkelijke activiteiten het leven van de kerkleden moet vervullen met verwondering, is het juist een van de meest verwonderlijke elementen dat er kennelijk niet is nagedacht over de plaats waar en het dak waaronder dat alles plaats zal moeten hebben.”
