Honderdduizenden huishoudens laten op jaarbasis tot wel duizenden euro’s aan inkomenssteun links liggen. Navraag bij het SCP leert dat er jaarlijks in totaal zo’n 750 miljoen euro niet terechtkomt bij burgers die daar recht op hebben. Inclusief diverse vormen van kwijtschelding loopt dit bedrag zelfs op tot 1 miljard euro.Natuurlijk is er zoiets als eigen verantwoordelijkheid. Wie meent recht te hebben op financiële middelen, kan zelf actie ondernemen. Zo bleek uit het SCP-onderzoek dat huishoudens het te ontvangen bedrag soms niet de tijd en moeite van een aanvraag waard achten.

Toch zijn Nederlanders doorgaans prima op de hoogte wanneer er ergens wat te halen valt. Dat maakt het omvangrijke niet-gebruik van inkomensvoorzieningen des te opvallender. Het is daarom waarschijnlijk dat onkunde en onwetendheid hieraan ten grondslag ligt.

Dat is niet verwonderlijk: in de afgelopen jaren is er van overheidswege een waaier aan inkomensvoorzieningen over burgers uitgestort waardoor huishoudens op financieel gebied door de bomen het bos niet meer zien. Zeg nu zelf: wie kent de regeling voor de tegemoetkoming in de onderwijsbijdrage en schoolkosten (Wtos) van buiten? En wie weet de ins en outs van de langdurigheidstoeslag?

Opvallend is in dit verband dat het SCP constateert dat het niet steeds dezelfde huishoudens zijn die de verschillende inkomensvoorzieningen niet weten te vinden. Integendeel, van hoogopgeleide tot laagopgeleide, van autochtoon tot allochtoon en van kerngezond tot chronisch ziek: iedereen lijkt hier of daar wel eens een toeslagje over het hoofd te zien.

De conclusie van het SCP is nog schrijnender wanneer in ogenschouw wordt genomen dat veel inkomensvoorzieningen ooit zijn ontstaan om de pijnlijke gevolgen van gewijzigd overheidsbeleid voor zwakke groepen in de samenleving te verzachten.

De -niet zelden na verhitte Kamerdebatten- toegezegde extraatjes komen blijkbaar niet terecht bij deze huishoudens. Wie niet zelf een toeslag aanvraagt, kan naar zijn geld fluiten. En dat terwijl de financieel nadelige consequenties van het overheidsbeleid onontkoombaar op de burger afstormen.

Daarom is het goed dat staatssecretaris Aboutaleb gisteren direct maatregelen afkondigde zodat burgers die recht hebben op een inkomensvoorziening daar ook daadwerkelijk gebruik van maken. Vooral de ontwikkeling van een nieuwe website, www.berekenuwrecht.nl, zal hieraan bijdragen.

Toch blijft het vreemd dat de overheid er bij inkomensvoorzieningen nog altijd impliciet van uitgaat dat de burgers voor wie de toeslagen of kwijtscheldingen bedoeld zijn, er ook daadwerkelijk een beroep op doen. Dit is namelijk een illusie en dat weten we eigenlijk al jaren: er zullen altijd huishoudens zijn die niet van hun recht op inkomensondersteuning gebruikmaken, om welke reden dan ook.

Ook de overheid heeft in dezen een verantwoordelijkheid. „Mensen moeten krijgen waar ze recht op hebben”, stelde Aboutaleb gisteren. En terecht.

Wil het huidige kabinet écht werk maken van de beloofde bestuurlijke vereenvoudiging, dan doet het er goed aan het kapmes te zetten in het woud aan inkomensvoorzieningen. Wellicht kan zelfs worden overwogen om het initiatief bij bepaalde vormen van inkomensondersteuning in de toekomst niet bij de burger te leggen, maar over te gaan op administratieve toekenning.

Want het is onverteerbaar dat er gezinnen in financiële problemen geraken, terwijl de hulp letterlijk nabij is.