De Italiaanse belastingbetaler mag sinds vorig jaar vijf duizendste (0,5 procent) van het inkomen aftrekken en dat via het formulier van de inkomstenbelasting schenken aan een goed doel. Het mes snijdt aan twee kanten. De belastingbetaler kan op rekening van de staat een goede daad verrichten en zelf bepalen aan welk goed doel zijn geld wordt besteedt. De overheid ondersteunt ermee indirect goede doelen zonder er een ingewikkelde subsidiepot op na te moeten houden.Maar er kleven nadelen aan de maatregel. Zo heeft de verwerking van al die particuliere wensen nogal wat voeten in aarde. Het geld afkomstig van de ”cinque per mille” is tot dusverre dan ook nog niet verwerkt. Sterker nog, het ministerie van Economische Zaken is niet in staat cijfers over 2006 bekend te maken, laat staan op te geven hoeveel geld elk goed doel kan verwachten.

De vertraging is zelfs het parlement opgevallen. „Waar is het geld? Het lijkt te zijn verdwenen”, schreef een groep van 260 parlementariërs vorige week in een brandbrief aan de regering.

Verwacht wordt dat de goede doelen pas over twee jaar het geld krijgen overgemaakt. Dat heeft geleid tot grote onzekerheid bij veel organisaties. „We weten niet hoeveel de belastingbetaler ons heeft toebedeeld en wanneer het geld wordt overgemaakt”, zei Daniele Fatarella van Save the Children tegen het blad Il Venerdi. Dat betekent dat projecten stil komen te liggen. Ook is het lastig begrotingen te maken voor toekomstige operaties.

Een zorg die veel andere organisaties nauwelijks kennen. Voor hen is elke euro meegenomen. Om als goed doel voor de 0,5 procent in aanmerking te komen, is het voldoende om zichzelf te presenteren als een non-profitorganisatie die actief is op sociaal gebied. De belastingdienst controleert vervolgens de rechtsvorm en de activiteiten van de organisatie.

Het lukte vorig jaar niet minder dan 32.355 verenigingen, clubs en organisaties om door de belastingdienst te worden aangemerkt als goed doel. Zelfs gemeenten slaagden erin om als non-profitorganisatie in de sociale sector mee te dingen naar deze belastingcenten, hoewel ze dit jaar zijn uitgesloten.

Dit jaar zetten weer veel organisaties hun beste beentje voor met als motto ”niet geschoten is altijd mis”. De belastingdienst heeft weliswaar aangekondigd strenger te zijn, maar is desondanks weer bedolven onder een lawine van aanvragen. Onder meer nogal wat amateursportclubs proberen een graantje mee te pikken.

Zo dingen twee amateurvoetbalclubs uit Lombardije mee naar een deel van de belastingopbrengst, ook al kwamen de clubs vorig jaar lelijk in het nieuws toen hun juniorenteams op het veld een ruzie uitvochten. Andere organisaties die als goed doel gelden, zijn onder meer een heksenorganisatie uit Milaan, een voetbalfanclub en een architectenverband.

Hoewel de belastingdienst er nog niet uit is hoeveel de maatregel gaat kosten, valt er toch een grove berekening van de belastinginkomsten over 2006 te maken. Vijf duizendste deel komt ongeveer overeen met 400 miljoen euro. Verdeeld over 32.355 goede doelen is dat per organisatie niet meer dan ruim 12.000 euro.

Maar voor de overheid is dat al te veel. Bijna ongemerkt staat in de laatste overheidsbegroting dat de belastingmaatregel niet meer mag kosten dan 250 miljoen. Elke euro daarboven vloeit rechtstreeks in de staatskas.

De vijf duizendste heeft een succesvolle voorganger: de ”otto per mille” (acht duizendste), waarbij de belastingbetaler een erkende godsdienst belastingvrij een steun in de rug kan geven. Dankzij dit presentje ontving de Rooms-Katholieke Kerk, zo liet vrijdag het hoofd van de Italiaanse bisschoppenconferentie weten, vorig jaar 991 miljoen euro - geld dat vooral bedoeld is om de parochies en de clerus te onderhouden.

Dat de opbrengsten uit de acht duizendste zo snel bekend zijn, heeft te maken dat voor deze punt uit de belastingtaart maar zeven partijen (waaronder lutheranen, zevendedagsadventisten en waldenzen) in aanmerking komen.