Het blijkt uit de reacties van Han van de Wege en Christa Zwaal, en even later van Miranda Buijs, Joyce Dekker en Bionda Remijn: „Indië was het lastigst. En op het eind, goeiemorgen, toen werd het een drama.”Groep na groep komt de grote gymzaal van het Calvijn College uit. Terwijl andere scholen ervoor kiezen leerlingen te laten weggaan als ze klaar zijn, geeft de Goese school daarvoor om het halfuur de gelegenheid. Tussentijds heerst de rust.

Optimistische geluiden overheersen als de scholieren door de glazen corridor van gymzaal naar hoofdgebouw trekken. Lindy Mol en Marieke van Veldhuisen hadden het moeilijker verwacht, zeggen ze. „Sommige vragen leken op die in een eerdere toets.”

Paul Kleppe, Bart Rottier en Freddy Bout vonden dat ze veel inzicht nodig hadden om heelhuids door het examen heen te komen. „En je moest bar veel schrijven.”

Geschiedenis is voor leerlingen niet de berg waar ze het meest tegenop zien, zo blijkt uit onderzoek van website Examen.nl onder ruim 600 examenkandidaten. Ze ervaren de vakken wiskunde, economie en Engels als de grootste struikelblokken. Wiskunde staat duidelijk bovenaan: 24 procent van de leerlingen zegt tegen dit vak het meest op te zien. Economie volgt met 15 procent, Engels scoort 14 procent. Tegen handvaardigheid, maatschappijleer en ckv2 zien de leerlingen het minst op.

Van de kandidaten denkt 11 procent voor wiskunde te zullen zakken, 7 procent voor Engels en eveneens 7 procent voor economie. De meeste scholieren durven er geen uitspraak over te doen. Ze doen -waarschijnlijk- hun best, hopen maar het beste en wachten verder af.

Het vak Engels vertoont nog een andere uitschieter: veel leerlingen mogen er dan tegenop zien, maar het is ook het vak waar bijna een kwart van de leerlingen het beste resultaat denkt te behalen.

„Kennis stapelen leidt tot inzicht.” Docent T. van Middelkoop herhaalt na afloop van het examen geschiedenis wat hij het afgelopen jaar steeds weer beklemtoonde: „Wie de kennis goed in zijn hoofd stampt, kan voor deze examens een voldoende halen, ook als hij zich zenuwachtig maakt omdat hij wat minder inzicht heeft.”

De Goese docent haalde het afgelopen jaar een Indiëveteraan naar het Calvijn College. „Iemand die vanuit de praktijk vertelt, dat spreekt jongeren het meest aan.”

Dat Indië het lastigste van de twee examenonderdelen was, onderschrijft Van Middelkoop. „Vooral een vraag over de politiek van gouverneur-generaal Van de Capellen sprong eruit. Ik dacht gelijk al: Dat gaan ze niet redden. De eerste vijf leerlingen van wie ik het examen nakeek, hadden allemaal nul punten voor die vraag; ze konden vijf punten halen.”

Politieke vragen zijn voor een havo-leerling wel eens wat abstract, zegt Van Middelkoop. Ook het doorzien en het geordend beschrijven van spotprenten van Albert Hahn -„vrijwel altijd onderdeel van het examen als het over de periode rond 1900 gaat”- kost vaak moeite.

In het algemeen was het examen goed te doen, zegt de docent. „Dat gold vooral voor het eerste deel, over de volksopvoeding in de periode 1780-1901. Het examen was wel een beetje saai. Er waren best spannender bronnen te vinden geweest, bij Indië bijvoorbeeld over de muiterij op de Zeven Provinciën of over de politionele acties.”

Het examen is volgens Van Middelkoop ook „wat algemeen; de rol van personen blijft wat onderbelicht. Een zwak punt was verder dat sommige bronnen wel erg veel toelichting nodig hadden, soms een halve pagina lang. Je kunt beter een duidelijke prent kiezen, zonder een hele exegese erbij.”