Steeds meer wetten worden door de overheid uitgevaardigd. Steeds meer bedrijven hebben ook een eigen gedragscode waarin de normen en regels voor medewerkers staan beschreven. Boekwerken van zestig pagina’s zijn al geen uitzondering meer.

Spiritualiteit
Aan de andere kant zien we de opkomst van spiritualiteit binnen ondernemingen. Het wordt in om over de persoonlijke drijfveren te praten, over de levensmissie, over de levensbeschouwing. Religie mag steeds meer. Voordat een vergadering begint, is er ruimte voor een meditatief moment, in welke vorm en hoe seculier dan ook. Steeds meer bedrijven beschikken over gebedsruimtes en meditatiezones. Het wordt steeds belangrijker geacht dat managers hun medewerkers inspireren.

Er is binnen het bedrijfsleven nog een tweede, ogenschijnlijk tegenstrijdige, ontwikkeling aan de gang. Enerzijds zien we de laatste tijd een toenemende druk op de financiële prestaties van bedrijven. Aangezwengeld door private equity en hedgefondsen worden bedrijven die niet optimaal financieel presteren, opgekocht, opgeslokt of opgesplitst.

ABN AMRO ondervindt dat de laatste weken aan den lijve. De miljarden vliegen ons om de oren. Maximalisatie van aandeelhouderswaarde lijkt meer dan voorheen het adagium.

Anderzijds zien we juist de ontwikkeling naar meer aandacht voor de niet-financiële prestaties van een bedrijf. Dan hebben we het over maatschappelijk verantwoord ondernemen, betrokkenheid, burgerschap en filantropie. Een bedrijf is er om de maatschappij te verbeteren. Een bedrijf dat dit niet doet, kan rekenen op fel verzet van consumenten, werknemers én aandeelhouders.

De bovenstaande twee vraagstukken zijn als twee dimensies voor te stellen. De verticale as van spiritualiteit (boven) naar normering (beneden). En de horizontale as van financiële waarde (links) naar maatschappelijke waarde (rechts).

De vraag is welke plaats u op dit assenstelsel inneemt. Wat zijn uw coördinaten? Gaat u voor het realiseren van zo veel mogelijk winst en salaris? Of ziet u uw werk als middel om anderen te helpen? Is uw werk een plaats om God te dienen en te eren? Of zoekt u houvast in allerlei ge- en verboden? En ziet u beide assen als wederzijds uitsluitende dimensies of juist als onderling versterkende en verrijkende grootheden?

Positie
Weten welke positie u inneemt biedt een opstap om te bepalen welke positie u zou moeten innemen. Wellicht dat financieel gewin voor u dermate belangrijk is dat u daarmee anderen tekort doet. Of dat u zo gericht bent op de ander, dat u daarmee de continuïteit van uw bedrijf in gevaar brengt. Wellicht dat u God niet in uw werk betrekt. Of dat u geen duidelijke normen hanteert als het gaat om principiële kwesties op het werk.

Met het weekend voor de boeg zou ik u adviseren om met pen en papier uw positie te bepalen. En na te gaan of dat is wat God van u verwacht. Een goed weekend én een goede werkweek toegewenst.

De auteur is hoogleraar bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en directeur bij KPMG.