Een volkslied voor heel het volk
DEN HAAG - Het Wilhelmus is jarig. Precies 75 jaar geleden koos de ministerraad het als officieel Nederlands volkslied. Is het nog steeds een passend volkslied in een multiculturele samenleving?
Kerkmusicus Wim Kloppenburg uit Hilversum: „Eerst even iets over de melodie, die nota bene van de vijanden van de Reformatie afkomstig is. Toen de hugenoten tevergeefs probeerden Chartres in te nemen, maakten de vijanden een spotlied, waarvan de melodie voor het Wilhelmus is gebruikt.Of het nog geschikt is als volkslied? Je kijkt meteen aan tegen het eerste couplet van het Wilhelmus. Daarin is sprake van Duits bloed en van de koning van Hispanje. Die woorden zijn nog wel uit te leggen, maar je begrijpt het lied pas écht als je iets vertelt over de vaderlandse geschiedenis, over de Tachtigjarige Oorlog, Willem van Oranje en de geloofsstrijd uit die tijd.
Het wordt allemaal moeilijker met het zesde couplet, waarin de Heere God wordt aangeroepen. Als je niet gelovig bent, heb je hier geen boodschap aan. Je zou dus eigenlijk een nieuw volkslied voor alle Nederlanders moeten hebben. Of het mogelijk is zo’n nieuw volkslied te creëren, is maar de vraag. Want waar zou dat over moeten gaan? Kortom, ik vind het eerste couplet van het Wilhelmus geschikt als volkslied, mét de historische uitleg. Totdat er een geniaal type opstaat die iets componeert wat voor iedereen acceptabel is.”
Dr. E. Hofman, neerlandicus en auteur van ”Het lied van Oranje en Nederland. Nieuw licht op het Wilhelmus en zijn dichters”: „Het Wilhelmus is onvervangbaar. Daarom vind ik het historisch onjuist om het volkslied af te wijzen. Daarmee doe je geen recht aan de historie van Nederland.
Het Wilhelmus ontwikkelde zich vanaf 1568 als een strijdlied waarin Willem van Oranje zijn strijd tegen de Spanjaarden rechtvaardigde. Het groeide uit tot een ’tophit’ voor Willem van Oranje, die gedragen werd door de hele bevolking. Het Wilhelmus werd populairder naarmate de eeuwen verstreken, door de band met de Oranjes.
Vandaag de dag ligt ons volkslied bij een deel van geseculariseerd Nederland gevoelig. Ik ben van mening dat zij moeten accepteren dat we een volkslied hebben waarin de naam van de Heere God voorkomt. Nederland heeft nu eenmaal een religieuze geschiedenis. Het volkslied ’updaten’ is wat mij betreft geen optie. We moeten het volkslied houden zoals het overgeleverd is, vindt ook 70 procent van de bevolking.
Ik vind wel dat er veel meer aandacht moet komen voor het Wilhelmus. De helft van de Nederlanders kent het lied namelijk niet. We moeten ervoor zorgen dat het weer populair en actueel wordt. Een volkslied voor heel het volk.”
SP-kamerlid Harry van Bommel: „Het Wilhelmus heeft iets moois. Het heeft duidelijk historische betekenis. Het gaat ver terug in de tijd en is het verhaal van een volk. Net als de meesten ken ik natuurlijk niet alle coupletten uit het hoofd. „Den vaderland getrouwe, blijf ik tot in den dood”, dat vind ik de mooiste regel.
Het feit dat ik republikein ben, wil niet zeggen dat ik iets heb tegen het vorstenhuis. Wel verzet ik me tegen de constitutionele monarchie. Ik vind niet dat het koningshuis politieke taken moet vervullen.
Het Wilhelmus gaat over een bijna natuurlijke relatie die er vroeger was tussen God, staat en monarch. Toen waren er heel andere opvattingen over de scheiding tussen kerk en staat en de scheiding der machten.
Ik heb geen behoefte aan een nieuw volklied. Ik heb wel wat met het Wilhelmus, terwijl ik niets heb met een Europees volkslied. Ik kan me niets voorstellen bij een Europese identiteit.
Bij bepaalde gelegenheden zing ik het Wilhelmus mee. Bijvoorbeeld bij een bijeenkomst van de SGP. Naar aubades ga ik niet. Ik vind het ook wel mooi als ik het volkslied gezongen zie worden, zoals bij wedstrijden van het Nederlands elftal.”
Ayhan Tonca, Turks CDA-raadslid in Apeldoorn en moslim: „Ik heb niet de emotionele band met het Wilhelmus die Nederlanders zullen hebben.
Op zich vind ik het wel een mooi volkslied. Het geeft een stuk ontstaansgeschiedenis van Nederland weer. Oranje is symbool voor het Koninklijk Huis. Bepaalde versregels staan, als je ze in de tijd van nu beoordeelt, in een wat vreemde context.
Regels als ”Ben ik van duitsen bloed” en ”den koning van Hispanje heb ik altijd geëerd” moet je natuurlijk nu niet letterlijk nemen. Die zinnen zijn vanuit de geschiedenis te verklaren.
Puur vanuit religieus oogpunt gezien spreekt het Wilhelmus me zeker aan. Al is ”mijn Heer” in het zesde couplet voor mij een andere heer dan voor christenen.
Ik heb geen behoefte aan een nieuw volkslied. Zelf zing ik het Wilhelmus mee, bijvoorbeeld bij gelegenheden als Koninginnedag en Dodenherdenking. Ik ken niet alle coupletten van het volkslied, het bekendst zijn natuurlijk het eerste en zesde.”