Vijf jaar na Fortuyn
Het partijbureau van de Lijst Pim Fortuyn is vrijdag ontruimd. Het huis van de politicus - ooit bedoeld als museum- komt waarschijnlijk te koop. En binnenkort zal Rob Hessing, de laatste politicus die nog stem geeft aan Fortuyns ideeën, afscheid moeten nemen van de Eerste Kamer. Vijf jaar na de dood van de spraakmakende politieke leider is er weinig concreets meer van zijn erfgoed over.
Desondanks heeft premier Balkenende vrijdag een brief gezonden naar de familie van Pim Fortuyn waarin hij stelt dat de Rotterdamse hoogleraar van blijvende invloed is geweest op het politieke klimaat in ons land. De vermoorde politicus had zaken aan de orde gesteld die voorheen onderbelicht waren gebleven.Dat laatste zal waar zijn. Fortuyn heeft zeker een katalyserende werking gehad, al ligt het gevaar van overdrijving snel op de loer.
Sinds de opkomst van Fortuyn zijn in de politiek thema’s aan de orde gekomen, die voorheen minder of minder open besproken werden. Daarbij ging het om veiligheid, eigen verantwoordelijkheid van de burger en vooral immigratie en integratie.
Maar het is maar de vraag of die onderwerpen door zijn optreden op de agenda zijn gekomen.
Iemand als Bolkestein, VVD-leider in de jaren negentig, vroeg rond 1995 al aandacht voor de inburgering van vreemdelingen.
En over veiligheid op straat had menig politicus in Den Haag al voor de opkomst van Fortuyn lange redes gehouden. Sommige thema´s hingen dus al in de lucht.
Met andere woorden: Fortuyn zien als degene die het debat over de grote maatschappelijke thema´s startte, is overtrokken. Wel heeft hij de debatten aangejaagd door taboes te doorbeken. In ronde bewoordingen vertelde hij dat het anders moest.
Zeggen wat je denkt, en je niet laten verleiden tot veel nuanceringen en jamaars, dat was het geheim van Pim Fortuyn. Daardoor wist hij duizenden kiezers aan zich te binden. Zij waren moe van het wollig, Haagse taalgebruik dat menig burger omschreef als: Veel woorden, weinig daden.
Aan het stellen van daden is Fortuyn niet toegekomen. De gruwelijke en laaghartige moord was de oorzaak dat hij nooit achter de katheder in de Kamer of op het regeringspluche terechtkwam.
Zijn volgelingen wel. Al was het slechts van korte duur. Binnen een halfjaar na zijn dood gingen ze al rollebollend over straat en binnen vijf jaar hebben zijn politieke nazaten alle zetels in Den Haag weer moeten prijsgeven.
De erfenis die Fortuyn heeft nagelaten, zien we verkruimeld terug bij veel politieke partijen die, uit angst kiezers te verliezen, accenten van de Rotterdamse politicus overnamen.
Maar het zuurdeeg van Fortuyn werkt wel door. Dat heeft tot verharding van het klimaat in ons land geleid, zowel op politiek als maatschappelijk terrein.
Fortuyn pleitte voor meer respect en meer fatsoen. Maar juist met zijn taboedoorbrekende aanpak heeft hij het tegendeel bereikt. Dat is bepaald geen winst. Ook al is men het fundamenteel oneens met elkaar dan nog zijn er fatsoensregels voor het debat waardoor men de tegenstander in zijn waarde laat.
