Sinds 2003 ligt het gratieverzoek van Christian Klar, die sinds 1982 vastzit, op het bureau van de Duitse bondspresident. De vorige bondspresident, Johannes Rau, durfde zijn vingers er niet aan te branden en de huidige president, Horst Köhler, neemt de tijd voor een nauwkeurige afweging. Hij spreekt met advocaten en met nabestaanden van de RAF-moorden, maar ook met verwanten van Christian Klar. Die zit een levenslange gevangenisstraf uit voor negenvoudige moord. De nu 54-jarige is onder andere medeplichtig bevonden aan de moord op de West-Duitse procureur-generaal Siegfried Buback, in april 1977, de eerste belangrijke staatsvertegenwoordiger die door de RAF werd omgebracht. In januari 2009 zou Klars straf erop zitten.Begin dit jaar, als duidelijk wordt dat ex-RAF-aanvoerster Brigitte Mohnhaupt voorwaardelijk vrijkomt na 24 jaar in het gevang, maakt vooral boulevardkrant Bild stemming en al snel komt ook Klars oude gratieverzoek in het vizier. Klar en Mohnhaupt gelden als kopstukken van de zogeheten tweede generatie RAF-leden, die behalve voor de moord op Buback ook tekent voor de geruchtmakende ”Duitse Herfst”, met de ontvoering van en moord op werkgeversleider Hanns Joachim Schleyer en de mislukte kaping van een Lufthansatoestel.

„De opsporingsposters met de beeltenissen van de kopstukken, onder wie Klar, heeft iedereen nog in het geheugen”, zo verklaart Hans-Christian Ströbele, voormalig advocaat van RAF-terrorist Andreas Baader, de grote dynamiek die het debat gekregen heeft. Daarbij komt volgens de huidige parlementariër van de Groenen dat Klar de laatste aansprekende RAF-terrorist is die nog gevangenzit.

Een brede stroming, waaronder vele kopstukken van de Beierse regeringspartij CSU, vindt dat Klar geen genade verdient. Net als Mohnhaupt heeft hij geen spijt betuigd en ook niet meegewerkt aan opheldering van de moorden. „Een klap in het gezicht van de nabestaanden”, zo meent CSU-partijvoorzitter Söder. Dat vinden ook de nabestaanden zelf, die niet alleen in de boulevardpers maar ook in gerespecteerde bladen als Die Zeit uitgebreid aan het woord komen.

Anderen, zoals Ströbele, maar ook oud-vicekanselier Klaus Kinkel en de minister van Binnenlandse Zaken tijdens de hoogtijdagen van de RAF, Gerhart Baum, zijn van mening dat Klar zijn verdiende straf heeft uitgezeten en dat gratie een verzoenende daad is, waar geen publiekelijke voorwaarden aan gesteld kunnen worden. De bondspresident heeft formeel als enige het recht om gratie te verlenen en hoeft voor zijn beslissing geen verantwoording af te leggen. Beroep tegen de beslissing is onmogelijk.

De meeste RAF-moordzaken zijn nooit volledig opgelost. De zelfopgelegde zwijgplicht van de RAF-leden hebben de meesten, ook Klar, tot op de dag van vandaag volgehouden. Belastende getuigenissen voor medestrijders worden niet gedaan. De meeste verdachten zijn op grond van medeplichtigheid aan moord veroordeeld, zonder dat vaststaat wie welke rol had bij de uitvoering. Ze benadrukken daarmee de verantwoording van de RAF als collectief.

Voor nabestaanden zoals Michael Buback is dat onverteerbaar. Onlangs zei hij in een radio-interview dat hij geen berouw verwacht, maar wel dat de daders bekennen wat ze individueel hebben gedaan. „Het belangrijkste is voor mij te weten wie er op mijn vader schoot.” Van gratie kon wat hem betreft geen sprake zijn. Tot vorige week. Toen publiceerde hij in de Süddeutsche Zeitung een pleidooi onder de titel ”Genade voor Christian Klar”. Uit RAF-kringen had hij telefonisch de bevestiging gekregen dat Christian Klar niet de schutter was. „Dit is de moeilijkste tekst die ik ooit heb geschreven”, bekent Buback, in het dagelijks leven hoogleraar scheikunde.

De verzoenende woorden van Buback hebben veel indruk gemaakt en lijken de kansen voor Klar te vergroten. Maar ook dat blijft speculeren. Want de enige twee die zich nog niet openlijk geuit hebben over het gratieverzoek, zijn de protagonisten Christian Klar en Horst Köhler. Het gerechtshof van Karlsruhe maakte dinsdag bekend dat Klar onder begeleiding af en toe de gevangenis mag verlaten.