De kritiek van Bao Tong, oud-adviseur van ex-partijleider Zhao Ziyang, komt niet vaak in de openbaarheid. Bao, die groot gezag geniet onder hervormingsgezinden in China, woont in Peking en wordt door de politie scherp in de gaten gehouden.

De kritiek van Bao, gevat in een essay dat wordt verspreidt in Peking en Hongkong, komt voor president Jiang Zemin op een ongelukkig moment. Op 8 november begint een cruciaal partijcongres waarin naar verwachting een nieuwe generatie Chinese bestuurders wordt aangewezen.

Waarnemers verwachten het aftreden van Jiang als partijleider, maar recent doken er berichten op dat hij nog niet zonder meer plaats zou willen maken voor de jongere garde.

Bao, die zeven jaar vastzat na felle kritiek op het neerslaan van het studentenprotest in 1989, valt de president vooral aan op diens Theorie van de Drie Vertegenwoordigers. Volgens deze doctrine hebben wetenschappers, ondernemers en intellectuelen het proletariaat en de boeren verdrongen als steunpilaren van de communistische partij.

De ideeën van Jiang, die de partij in lijn moet houden met de introductie van een markteconomie in China, zijn momenteel inzet van een grote propagandacampagne. Tijdens het komende congres zal de theorie, die particuliere ondernemers toegang biedt tot de partij, waarschijnlijk worden omarmd.

Bao vindt dat de communistische partij definitief een partij van de ’rijken en machtigen’ is geworden. „Partijfunctionarissen hebben hun ogen gesloten en hun harten gecorrumpeerd door hun hang naar status en macht.” De theorie van Jiang is niet meer dan een excuus om ’rijke kapitalisten’ toe te laten tot de macht, vindt Bao.