Dit bleek vorige week tijdens een grote conferentie van Hongaars gereformeerde predikanten in Satu Mare. Aan deze tweejaarlijkse conferentie namen ongeveer 200 predikanten deel van de beide kerkdistricten, Oradea en Cluj. Ook de beide bisschoppen, Tökes uit Oradea en Géza Pap uit Cluj, waren aanwezig.Tijdens de bijeenkomst deelde bisschop Tökes mee dat hij over 137.000 handtekeningen beschikt die zijn kandidatuur voor het Europese Parlement ondersteunen, ruim meer dan de benodigde 100.000. De bisschop voegde eraan toe dat het aantal handtekeningen nog hoger zou zijn geweest als er geen oppositie tegen hem was.

In de Hongaarse Gereformeerde Kerk ontstond vorige maand ophef toen dr. Béla Visky de Hongaarse kerkleiding in Roemenië bekritiseerde vanwege haar acties om de kandidatuur van bisschop Tökes te steunen. Volgens Visky, lector ethiek en dogmatiek aan de Babes-Bolyaiuniversiteit in Cluj, is een actieve rol in de politiek niet te rijmen met het geestelijke karakter van het bisschopsambt.

Een ander bezwaar van Visky richt zich tegen de druk die de bisschoppen Pap en Tökes binnen de kerk uitoefenen om de kandidatuur van de laatste te steunen. Volgens de lector moet alle gemeenteleden en predikanten de vrijheid worden gelaten welke Hongaarse partij zij steunen. Ook keert hij zich tegen de vereenzelviging van de afvaardiging van bisschop Tökes naar het Europees Parlement met „Gods zaak.”

Voor Visky ligt de zaak zo principieel dat hij de publiciteit heeft gezocht en in verschillende Hongaarstalige kranten artikelen heeft gepubliceerd. Volgens hem delen veel predikanten zijn bezwaren.

Vanwege de onrust in de Hongaarse Gereformeerde Kerk stond op de predikantenconferentie een forumbespreking van twee uur op de agenda. Deze werd, volgens Visky, geheel door de kwestie beheerst. Bisschop Pap van Cluj wijdde zijn rede in zijn geheel aan de onrust die is ontstaan. Over de inhoud van de rede mag volgens Visky niets naar buiten worden gebracht, omdat bisschop Pap het citeren hieruit zonder zijn uitdrukkelijke toestemming heeft verboden.

De toespraak van bisschop Tökes nam, naar verluidt, vervolgens zo veel tijd in beslag dat voor Visky nog een kwartier overbleef om zijn standpunt toe te lichten. Toen hij het woord had genomen, verliet Tökes even later de zaal, aldus Visky.

Naar eigen zeggen heeft Visky in zijn toespraak het gebrek aan openheid in de kerk bekritiseerd. Hij wees erop dat de Hongaarse Gereformeerde Kerk te veel van boven af wordt geregeerd en te weinig een geestelijk orgaan is. Als voorbeeld noemde hij de deelname van Tökes aan de Europese verkiezingen. Voor predikanten die het daarmee niet eens zijn, is het moeilijk hun medewerking aan de campagne te weigeren.

Visky zegt desgevraagd blij te zijn dat hij tijdens de conferentie zijn mening kon uiten. Met het bewust zoeken van de openbaarheid hoopt hij dat er in zijn kerk meer openheid komt.

Omdat er tijdens de conferentie geen stemming werd gehouden, blijft het gissen hoeveel predikanten het met de bezwaren van Visky eens zijn en de bisschoppen steunen. Navraag van deze krant bij het bisschopsbureau van Oradea om ook van officiële zijde de mening over de conferentie te weten, leverde geen reactie op.

De politieke betrokkenheid van bisschop Tökes moet gezien worden tegen de achtergrond van de positie van de Hongaarse minderheid in Roemenië. Bisschop Tökes was populair vanwege zijn rol bij de val van de Roemeense dictator Nicolae Ceaucescu in 1989. Toen hij na de omwenteling als bisschop van Oradea gekozen werd, begon hij ook politiek actief te worden.

Omdat Tökes altijd een groot voorvechter is geweest van de rechten van de Hongaarse minderheid in Roemenië, wordt soms gedacht dat hij ook voorstander is van de afscheiding van Transsylvanië, het gedeelte van Roemenië waar een grote Hongaarse minderheid woont. In zijn geschriften heeft Tökes echter altijd verklaard de grenzen zoals die bij het verdrag van Trianon in 1920 tot stand zijn gekomen, te aanvaarden. Van een pleidooi voor afscheiding van Transsylvanië of een hereniging met Hongarije is geen sprake.