Ideologie Hamas is „hoegenaamd niet gewijzigd”
RAMALLAH - Hij is het nieuwe gezicht van Hamas: een welbespraakte intellectueel die zegt dat hij een Palestijnse staat naast en niet in plaats van Israël wil. En minister van Binnenlandse Zaken Mohammed Barghouti bevindt zich in de nieuwe Palestijnse eenheidsregering onder gelijkgestemden. In de hoop er op die manier voor te zorgen dat een internationale boycot van de regering wordt opgeheven heeft Hamas zijn kabinetsposten toegewezen aan technocraten en pragmatici, en ideologen erbuiten gehouden.
„De wereld zou de positieve signalen moeten oppikken en de Palestijnen niet tegen de muur moeten drukken”, zegt Barghouti, pleitend voor opheffing van de boycot. Maar het is ook zo dat Hamas nog altijd dicht bij het radicaal anti-Israëlische Iran staat, nog altijd geweren en raketten de Gazastrook binnensmokkelt en met een derde opstand dreigt, mocht er niet langs diplomatieke weg een Palestijnse staat komen.Sinds Hamas en de gematigde Fatahpartij vorige maand een regering vormden probeert de wereld uit te vissen of Hamas werkelijk een ideologische ommekeer heeft gemaakt, of zijn radicale standpunten heeft gehandhaafd. Door zowel een gematigd als een militant gezicht te tonen kan Hamas een tweedeling tussen pragmatici en hardliners voorkomen en moeilijke beslissingen vermijden. „We zien nu dat Hamas zaken wil doen, maar ook wat het als zijn geloofwaardigheid ziet wil behouden, ook onder het bredere Palestijnse publiek”, zegt Mouin Rabbani van de Internationale Crisisgroep, een particuliere denktank.
De Palestijnen zeggen dat het Westen door Hamas te blijven boycotten de weg naar vrede in het Midden-Oosten blokkeert, maar volgens Israël doet Hamas aan mooipraterij en moeten landen zich daardoor niet om de tuin laten leiden.
Barghouti, een van de meest gepolijste vertegenwoordigers van Hamas en met zijn 38 jaar de jongste minister in de Palestijnse regering, zegt dat het Palestijnse volk doordrongen is van de huidige realiteit: dat Israël niet zal verdwijnen en dat er slechts vooruitgang geboekt kan worden door politiek en niet door oorlog.
Barghouti, een achterneef van de in Israël gedetineerde Fatahleider Marwan Barghouti, betwist het belangrijkste argument van het Westen om de boycot te handhaven, te weten dat Hamas het geweld niet geeft afgezworen en het bestaansrecht van Israël nog altijd niet erkent. De Palestijnen willen een staat vestigen in de in 1967 door Israël veroverde gebieden en impliceren daarmee het bestaan van een andere staat aan de andere kant van de grens, betoogt Barghouti.
Bovendien, zo gaat hij verder, wil de regering dat het huidige bestand in de Gazastrook wordt uitgebreid naar de Westoever. In het Hamasprogramma staat nog altijd dat de Palestijnen het recht hebben zich tegen Israël te verzetten (lees: geweld te gebruiken) en tegenstanders van Hamas zien hierin het bewijs dat Hamas niet is veranderd. Volgens Barghouti gaat het regeringsbeleid echter boven het Hamasprogramma.
„Geen enkele Palestijn roept op tot de vernietiging van Israël”, zegt Barghouti, een voormalige Hamasstudentenleider die meer dan eens gevangen heeft gezeten in Israël. „De Palestijnen willen slechts een eigen staat binnen de grenzen van voor 1967.”
Minister van Buitenlandse Zaken Ziad Abu Amr, een niet-partijgebonden politicus die de nieuwe regering aan de wereld probeert te verkopen, zegt dat Hamas als regeringspartij een drastische ideologische verandering heeft ondergaan. „Een jaar geleden zou de beweging een staat binnen de grenzen van 1967 absoluut niet acceptabel hebben gevonden”, zegt hij.
Israël denkt dat Hamas zijn toon slechts heeft gematigd om aan de macht te kunnen blijven. „De ideologie is hoegenaamd niet gewijzigd”, zegt Boaz Ganor, een Israëlische antiterreurexpert.
Hamashardliner Mahmoud Zahar lijkt het gelijk van Israël te bevestigen. „Het huidige regeringsprogramma zal hoogstens drie jaar gelden, maar we willen Palestina bevrijden, heel Palestina, door middel van wat wij een geleidelijke oplossing noemen”, stelde de voormalige minister van Buitenlandse Zaken onlangs op een aan Hamas gelieerde website.
Israël waarschuwt dat Hamas de betrekkelijke rust die nu heerst, gebruikt om via tunnels, raketten en explosieven uit Egypte naar de Gazastrook te smokkelen. Volgens Palestijnse commentatoren zijn het andere groepen, waaronder Fatah, die wapens smokkelen. Die wapens zouden niet zijn bedoeld om tegen Israël te gebruiken, maar voor een eventuele nieuwe ronde onderling geweld.
De opbouw van het wapenarsenaal baart het Israëlische leger zo veel zorgen dat het voorbereidingen treft voor een groot offensief in de Gazastrook, te vergelijken met het vernietigende offensief dat het in 2002 uitvoerde op de Westoever. Premier Ehud Olmert zou op dit moment geen toestemming geven voor een dergelijk offensief, maar één dodelijke raketaanval zou al voldoende kunnen zijn om hem van gedachten te doen veranderen.
Een zorgelijk teken vormt ook de arrestatie door Israël, dinsdag, van negentien Hamasleden die in Tel Aviv een aanslag zouden hebben willen plegen met een autobom. Volgens de Israëlische krant Ha’aretz werd de aanslag beraamd door afvallige Hamasleden, die tegen de nieuwe regering zijn. Hamas pleegde in 2004 voor het laatst een zelfmoordaanslag.
De internationale sancties tegen de Palestijnse regering worden vooralsnog gehandhaafd omdat Hamas Israël nog steeds niet expliciet heeft erkend, het geweld niet officieel heeft afgezworen en de eerder door de Palestijnen en Israël gesloten vredesakkoorden niet heeft geaccepteerd. De Europese Unie en de Verenigde Staten hebben besloten alleen zaken te doen met de Fatahleden van de regering. Alleen Noorwegen heeft de regering in haar geheel geaccepteerd.
Buitenlandse leiders zeggen de nieuwe regering op haar daden te zullen beoordelen. De vrijlating van de tien maanden geleden ontvoerde Israëlische soldaat Gilad Shalit zou bijvoorbeeld helpen en ook hangt veel af van het al dan niet uitblijven van raketaanvallen op Israël vanuit de Gazastrook.
Barghouti geeft aan dat een terugkeer naar de militante ideologie dreigt, als erkenning van de nieuwe regering uitblijft. „We hebben ons als Hamas zeer flexibel getoond”, zegt hij. „Hamas heeft twee opties. Als we niet worden aangemoedigd om verder te gaan op het politieke pad, dan is daar de andere optie.”