Door deze maatregel is Oekraïne beland in de grootste politieke crisis sinds de Oranjerevolutie van 2004. Het besluit van de president weerhield de fracties van de regeringspartijen er dinsdag niet van een parlementszitting te houden.Janoekovitsj’ aanhangers hebben een tentenkamp voor het parlement in de hoofdstad Kiev opgeslagen en aanhangers van zijn coalitiegenoot, de communisten, begonnen tentjes op te zetten op het Onafhankelijkheidsplein. Aanhangers van Joesjtsjenko waren ook van plan samen te komen op het plein, waar zich destijds de Oranjerevolutie voltrok. Er werden geen geweldsincidenten gemeld, maar de spanning was om te snijden.

De nieuwsmedia berichtten dat er nog duizenden aanhangers van Janoekovitsj met bussen en treinen naar Kiev onderweg zijn vanuit het oosten van het land, waar de premier zijn machtsbasis heeft. Joesjtsjenko is vooral populair in het westen van het land.

Joesjtsjenko overlegde dinsdag met de top van het leger en de politie en gaf hun opdracht zich afzijdig te houden. Hij zei dat het conflict een politiek karakter heeft en dat het daarom door politici met politieke middelen moet worden opgelost. „Uw voornaamste opdracht is buiten de politiek te blijven.”

De fracties van de regeringspartijen kwamen dinsdagmorgen gewoon naar het parlement om te vergaderen en Janoekovitsj zei dat ze dat zullen blijven doen, zolang het constitutionele hof zich niet heeft uitgesproken over de rechtmatigheid van Joesjtsjenko’s besluit. De regeringsfracties, die een meerderheid in het 450 zetels tellende parlement hebben, ontsloegen de kiesraad en zeiden geen geld voor de voor 27 mei uitgeschreven verkiezingen beschikbaar te zullen stellen.

De Europese Unie sprak haar zorgen uit over de politieke beroering en riep beide partijen op verantwoordelijkheid en matiging te betrachten. Oekraïne wordt voor de EU steeds belangrijker als doorvoerland voor olie en gas vanuit Rusland en de regio rond de Kaspische Zee en de politieke crisis wekt daarom de nodige zorgen. De EU is echter niet van plan in het conflict tussen de Oekraïense president en de premier te treden. „Het is een interne zaak die in Oekraïne zelf moet worden opgelost”, zei woordvoerster Christiane Hohmann van de Europese Commissie.

Hohmann zei dat de crisis voorlopig geen invloed zal hebben op maandag geopende onderhandelingen over een nieuw samenwerkingsverdrag tussen Oekraïne en de EU. Ook lopende ontwikkelingsprojecten gaan gewoon door, zei zij. De EU besloot vorige maand 494 miljoen euro uit te trekken voor hulp aan Oekraïne in de komende vier jaar, een aanzienlijk hoger bedrag dan daarvoor. Hohmann zei dat de partijen een vreedzame oplossing moeten vinden om te zorgen dat hervormingen die het land aansluiting moeten geven bij het Westen, kunnen doorgaan.

Duitsland, dat het voorzitterschap van de EU bekleedt, riep de Oekraïense leiders op hun geschil op te lossen met inachtneming van de grondwet en de democratische regels. „Daarvoor is gematigdheid nodig en bereidheid met alle betrokkenen tot een politiek compromis te komen”, aldus de verklaring.

De pro-Russische Janoekovitsj en de pro-westerse Joesjtsjenko zijn gezworen vijanden. De Oranjerevolutie brak uit nadat Janoekovitsj in 2004 tot winnaar van de presidentsverkiezingen was uitgeroepen. Na weken van protesten werden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven, die werden gewonnen door Joesjtsjenko. Vorig jaar maakte Janoekovitsj een opmerkelijke politieke comeback, toen zijn partij de parlementsverkiezingen won en hij erin slaagde een coalitie te vormen, waardoor Joesjtsjenko zich gedwongen zag hem tot premier te benoemen. Joesjtsjenko beschuldigt Janoekovitsj er nu van zich niet aan het akkoord te houden dat ze vorig jaar sloten over het binnen- en buitenlandbeleid. Ook zegt hij dat Janoekovitsj probeert hem als president op een zijspoor te plaatsen.

Overigens neemt Joesjtsjenko een groot risico door de verkiezingen te vervroegen. Opiniepeilingen duiden erop dat zijn partij als derde zal eindigen, ver achter die van Janoekovitsj en Julia Timosjenko, die na de Oranjerevolutie, waarin ze een belangrijke rol speelde, premier werd, maar in 2005 werd ontslagen na ruzie te hebben gekregen met Joesjtsjenko.