De premier wees erop dat de drie regeringsfracties in de Tweede Kamer hebben afgesproken dat zo’n onderzoek er niet komt, maar die afspraak bindt de senaat volgens hem niet. „Het is aan de Eerste Kamer zelf om een besluit te nemen", zei hij.De PvdA is al jaren voorstander van een parlementair onderzoek naar het ingrijpen in Irak, maar wist in de kabinetsformatie haar coalitiegenoten CDA en ChristenUnie niet te overtuigen. Balkenende onderstreepte dat een coalitieakkoord alleen geldt voor de regeringspartijen in de Tweede Kamer.

SP–senator Tiny Kox reageerde verheugd op de uitspraken van Balkenende. De SP is een groot voorstander van een parlementair Irak–onderzoek.

Of de PvdA nu zal instemmen met zo’n onderzoek door de Eerste Kamer is nog onduidelijk. Fractieleider Han Noten zei in het debat dat zijn fractie zich „niet gebonden, maar wel verbonden" acht aan het regeerakkoord. In een toelichting benadrukte hij dat de PvdA–senatoren „volledig vrij" zijn een Irak–onderzoek te steunen, maar dat het besluit pas na een nieuw debat genomen kan worden. Eerst wil Noten duidelijkheid over wat de passage in het regeerakkoord over de noodzaak van een adequaat volkenrechtelijk mandaat precies betekent. Hij kondigde aan schriftelijke vragen te zullen stellen.

Eerder zinspeelden vertrekkend PvdA–senator Erik Jurgens en PvdA–prominent Klaas de Vries, die in mei in de nieuwe Eerste Kamer komt, op een Irak–onderzoek in de senaat.

Noten sprak dinsdag over een „virtuele discussie" omdat er met of zonder de steun van de PvdA nog steeds geen meerderheid is voor een parlementair onderzoek. Bovendien, zo stelde hij, kost het opzetten van zo’n onderzoek veel tijd. „En dan staat de kwestie rond Iran al lang voor de deur. Ik wil niet dezelfde situatie als vier jaar geleden rond Irak".

Balkenende zei dinsdag het een goed idee te vinden als de Eerste Kamer met het kabinet debatteert over toekomstige Nederlandse vredesmissies.