In veel kerkelijke gemeenten is de laatste weken verwarring ontstaan door enkele bijzondere genezingswonderen. Reacties zijn uiterst divers. De vraag of het uit God is, wordt niet eensluidend beantwoord. Ik heb evenmin een pasklaar antwoord, maar ik wil wijzen op het feit dat bepaalde ziektebeelden zich beter lenen voor gebedsgenezing dan andere. Ik bedoel dit niet cynisch, maar het is goed om eerst naar medische elementen te kijken, alvorens moeilijke theologische vragen te beantwoorden.De suggestie dat bepaalde ziekten beter op gebedsgenezing reageren dan andere, is al eerder geopperd. Telkens wordt ze ontkend en afgedaan als ongeloof, maar zodra concrete genezen personen voor het voetlicht verschijnen, wordt deze suggestie wel bevestigd.

In een radio-interview tussen de godsdienstpsycholoog Braams en prof. Ouweneel roemde de laatste de talrijke genezingen bij de profeet Joshua in Lagos. Allerlei ziekten werden genezen, zelfs aids, aldus Ouweneel. Maar toen hij een concreet voorbeeld noemde, betrof het een studente met een persoonlijkheidsstoornis (borderline). Toen Braams hem vroeg waarom de genezingen van aids niet wetenschappelijk zijn gedocumenteerd, antwoordde Ouweneel dat artsen daar niet aan mee willen werken. Is dat laatste echt zo?

Zolang we op deze wijze blijven discussiëren, omzeilen we een essentieel element uit de vraagstelling. Want wie de website van Jan Zijlstra bekijkt en kennisneemt van concrete voorbeelden, moet inderdaad erkennen dat het allemaal ziekten om ziekten gaat met een hoog psychogeen gehalte. De recent gemelde genezingswonderen behoren eveneens tot die groep.

Als zodanig vind ik het heel eerlijk -en tegelijk onthutsend- dat Ouweneel in zijn boek ”Geneest de zieken” erkent dat ouderdomsgerelateerde ziekten niet geschikt zijn voor gebedsgenezing. Anders gezegd: Zijlstra behoeft niet naar het verpleeghuis te komen waar ik werkzaam ben. Datzelfde geldt voor de genezing van aangeboren handicaps, zoals het syndroom van Down. Met zo’n kind behoeft de lezer niet naar Leiderdorp te gaan. Ook suikerziekte blijkt een lastige te zijn, zo erkende een gemeentelid van een evangelische gemeente in Maassluis.

Dit alles wekt de indruk dat sommige ziekten de macht van God te boven gaan! En hoewel niemand dit laatste zal durven beweren, houden soortgelijke genezingswonderen en dito opmerkingen dit wel in stand. Terwijl de Bijbel aangeeft dat Jezus iedereen die tot Hem kwam genas, ongeacht welke ziekte hij of zij had.

Aanval
Zodra ik het bovenstaande inbreng in deze discussie, wordt dat vaak gezien als een aanval op gebedsgenezing. Alsof ik het bestaan van wonderen betwijfel. Niet zelden wordt verwezen naar controlefoto’s in het ziekenhuis die de genezingswonderen zouden hebben bevestigd. Ik heb bij dit laatste mijn twijfels. Toen een MS-patiënt genezen uit Lagos terugkwam, werd dit door röntgensfoto’s bevestigd, aldus het blad Visie. Ik wil niet vervelend doen, maar er is geen foto die MS bevestigt of bewijst! De patiënt met suikerziekte die in hetzelfde Visieartikel wordt genoemd, was gelukkig op tijd in Nederland, want anders had hij zijn ’genezing’ niet overleefd.

Dat ziekten een psychogene component hebben, is inherent aan iedere ziekte. Ik heb daarom veel moeite met de uitdrukking dat het ”tussen de oren zit”. Dit wekt de indruk dat iemand maar gewoon moet doen, en hij of zij is weer beter. Alsof alleen zwakke en emotionele mensen er last van hebben. Het tegendeel is waar. Iedereen reageert op een bepaalde manier op zijn of haar ziekte. Dat hoort er nu eenmaal bij. Zodra iemand bijvoorbeeld hoort dat hij longkanker heeft, verandert het ziektegedrag direct, terwijl de ziekte op dat moment niet verandert. De pijn wordt plotseling intenser, het slapen gaat moeizamer en het ziekteverzuim neemt toe, terwijl de ziekte nog niet is uitgebreid.

Ziektegedrag maakt het soms erg moeilijk om het effect van bepaalde behandelingen te beoordelen. Zo is in Nederland onderzoek gedaan naar de invloed van een hoge dosis prednison bij kanker. Patiënten die zich als gevolg van hun ziekte of als gevolg van chemotherapie erg beroerd voelden (misselijk, gebrek aan eetlust, afvallen, lusteloosheid) kregen een hoge dosis van een soort prednison. Dit onderzoek was opgezet omdat sommige artsen succesverhalen hadden over spectaculaire genezingen. Deze veranderingen waren inderdaad spectaculair. Uit het onderzoek bleek echter dat deze verbeteringen zowel in de groep van patiënten die prednison kreeg als in de groep die een placebo kreeg voorkwamen. De groep die prednison kreeg, had echter veel meer bijwerkingen! Blijkbaar is ziektegedrag een uiterst complex fenomeen.

Door mijn werk ben ik betrokken geweest bij een onderzoek naar de invloed van baclofen (een spierontspannend middel) op posttraumatische dystrofie, een ziekte die veel genoemd wordt bij genezingswonderen. Uit het onderzoek bleek dat plotselinge verbeteringen of verslechteringen van de gezondheidstoestand nauwelijks gerelateerd waren aan de hoeveelheid baclofen die de patiënten kregen toegediend.

Nuchter
Wat betekent het bovenstaande voor genezingswonderen? Dat we het advies van de apostel Petrus moeten opvolgen om enerzijds te waken en te bidden, maar anderzijds wel nuchter te blijven. En dat laatste mis ik in deze discussie.

Ik ontken niet dat God wonderen kan doen en doet. Ik geloof eveneens in de kracht van het gebed. Maar misschien werkt de Heere op een andere wijze dan tot dusver wordt voorgesteld. Ik denk bijvoorbeeld aan Joni Eareckson. Deze vrouw is volledig verlamd als gevolg van een dwarslaesie. In een van haar boeken, ”De tranen van God”, schrijft ze over de genade die God haar heeft gegeven, ondanks haar rolstoel en handicap. Zij laat iets zien van wat navolging en kruisdragen betekent. Juist in deze menselijke zwakheid komt de kracht van het Evangelie openbaar. Dat is het grootste wonder.

De auteur is arts in verpleeghuis Salem in Ridderkerk en auteur van het boekje ”Genezing op het gebed?”.