Toen digitaal nog uitgevonden moest worden, was na het ophalen van de kiekjes bij HEMA of fotograaf de kous af. Of ze mooi waren of niet. Nu het begin van het digitale tijdperk achter ons ligt, zien steeds meer consumenten in dat het feest niet afgelopen is na het indrukken van de ontspanner. Of het nu met voorbedachten rade is of niet: vaak valt pas tijdens het bekijken van foto’s op de computer op dat de geportretteerde albino-ogen heeft of dat de zee lijkt leeg te lopen.Wat er precies bewerkt moet worden, is aan de fotograaf zelf. Wat voor professionals geoorloofd is, ligt enigszins aan de tak van sport waar ze werkzaam zijn; de fotograferende pers moet vooral de waarheid weergeven. Dat dit niet altijd gebeurt, bleek vorig jaar toen Reuters per direct de relatie met een Libanese fotograaf verbrak. Hij had op een beruchte plaat rookwolken boven Beirut met het kloongereedschap een beetje opgeleukt.

Peulenschilletje
Hoewel er voor de consument geen beperkingen zijn, blijven de meest voorkomende aanpassingen wel steken bij het veranderen van rode ogen, het lichter maken van te donkere platen en het draaien van scheve kiekjes. Voor dé versie van Photoshop -CS2- is dit een peulenschilletje. Het programma biedt veel meer, zoals mogelijkheden voor ingewikkelde bewerkingen met lagen en maskers, een krachtige retoucheerkwast voor het snel oplappen van foto’s, correcties voor lensfouten, softwarematig toepassen van filters en uitgebreid kleurbeheer. Het lijkt een onmisbaar stukje techniek voor de enthousiaste amateur.

Toch kan het lonen eens wat verder te kijken. Want wie speelt met de gedachte om dan maar het veelgeprezen programma aan te schaffen, trekt bleek weg bij het zien van het prijskaartje, voor Photoshop CS2 rekent Adobe 1069,81 euro. Rond deze tijd verschijnt versie CS3, maar dat zal ongetwijfeld ook geen koopje zijn.

Uitgeklede versie
Wie bij Dixons of Media Markt in het schap met fotobewerkers neust, ziet dat er nog veel meer te koop is. Corel -ooit een grootmacht op de fotomarkt- biedt voor net geen honderd euro Paint Shop Pro XI aan. Om de consumentenmarkt te bedienen, heeft Adobe een aantal jaar geleden een uitgeklede versie van zijn fotogereedschap uitgebracht, onder de naam Photoshop Elements. Beide bieden veel snelle reparaties, eenknopshandelingen zoals kleurcorrectie. Het resultaat wisselt sterk, sommige fletse foto’s verbeteren enorm en zijn direct af. Op andere momenten slaan de programma’s de plank echter compleet mis en moet er alsnog met de hand geknutseld worden.

Hoewel Corel het troetelkindje van Adobe goed in de gaten houdt -de programma’s zien er vrijwel hetzelfde uit- komt Elements op veel gebieden toch net iets volwassener over. Het cv van de huidige versie is indrukwekkend. Het is dan ook de vraag waarom de grote broer CS2 nog wordt verkocht. De professional die veel met de drukkerswereld communiceert zal in Photoshop Elements voornamelijk wat kleurmodi missen, verder ontbeert de Benjamin laagmaskers, enkele aanpassingslagen en nog wat minder belangrijk gerief.

Maar Elements biedt ook veel functionaliteit die zijn grote broer juist mist. Het programma is gebouwd voor consumenten, waardoor de nadruk sterk op het afwerktraject ligt, zoals het makkelijk in elkaar zetten van prachtige webgalerieën, diavoorstellingen met muziek en het maken van complete plakboekpagina’s. De vakman ziet dit misschien als ballast, maar de consument kan met Photoshop Elements al heel snel heel veel bereiken.

Ideale schoonzoon
Sinds kort telt het gezin Adobe Photoshop drie kinderen. Het nieuwe Lightroom moet de ideale schoonzoon zijn van professionele fotografen. Die kieken vaak in het RAW-formaat, waarbij de ruwe beeldinformatie met de computer nog moet worden omgezet tot een daadwerkelijke afbeelding. Omdat dan rustig de beste instellingen bepaald kunnen worden voor zaken als witbalans, kleuren, contrast en scherpte, ontstaat een hoogwaardige foto.

Daarnaast wil een vakfotograaf over een goede beeldbibliotheek beschikken, van waaruit hij beelden kan selecteren om te printen of verder te bewerken. Adobe had al CameraRaw, voor de omzetting van RAW-bestanden, en het blader- en beheerprogramma Bridge. Lightroom is een vermenging van deze twee plus een set meest voorkomende correcties. Met een prijs van 199 euro (tot 30 april, daarna 100 euro extra) zit het tussen Elements en CS2 in.

Gratis alternatief
Hoewel Elements een veelzijdig en mooi stukje programmatuur is, blijft 100 euro een bonk duiten. Een gratis, ”open source”-alternatief (software waarvan de broncode te raadplegen en te veranderen is) is Gimp, te verkrijgen via www.gimp.org. De ontwikkelaars hebben tijdens de ontwikkeling duidelijk met een scheef oog naar heer en meester Photoshop gekeken. Voor montage zijn genoeg mogelijkheden aanwezig, maar met RAW-bestanden en webgalerieën weet Gimp geen raad.

Een ander gratis alternatief is fototool.nl, online fotobewerking met verbluffende mogelijkheden. Voor de standaardhandelingen biedt het al bijna genoeg, hoewel het een mogelijkheid om rode ogen te reduceren ontbeert. Maar kleurbalans, contrastcorrecties en wat veelgebruikte filters zijn wel aanwezig.