President Bush heeft een openbare discussie over zo’n scenario altijd geweigerd, omdat dit naar zijn mening de gewapende opstandelingen in Irak alleen maar aanmoedigt. Hij dreigt nu met een veto als het betreffende voorstel ter ondertekening op zijn bureau belandt.„Zulke condities verbinden aan financiering van de oorlog betekent praktisch dat het parlement, of beter gezegd de Democratische leiding van het Congres, de strategie voor onze generaals in Irak gaat bepalen. Dat is echter de taak van de uitvoerende macht, dat wil zeggen van de president”, aldus Bush.

Alles goed en wel, zeggen de Democraten, maar de Republikeinse president heeft een puinhoop van Irak gemaakt. Bovendien vindt een ruime meerderheid van de Amerikanen dat de troepen niet naar Irak gestuurd zijn om daar de rol van scheidsrechter te spelen in een sektarische burgeroorlog.

„Irak was voor de meeste kiezers in november hét onderwerp dat hun keuze bepaalde. Dat betekende het einde van de Republikeinse meerderheid in het parlement. Dat brengt voor de nieuwe Democratische meerderheid de verplichting met zich mee om de koers in Irak te wijzigen, omdat het beleid van Bush niets heeft opgeleverd’’, aldus de Democratische senator Joseph Biden, voorzitter van de Senaatscommissie buitenlandse zaken.

„De Amerikaanse kiezer heeft in november zijn oordeel uitgesproken over het Irakbeleid van president Bush. Het parlement marcheert nu in de aangegeven richting. Het zou daarom verstandig zijn als de president eindelijk begint te luisteren naar deze oppositie, in plaats van te dreigen met een veto”, zei ook Democratisch senator Edward Kennedy tijdens het Irakdebat in de Senaat.

Louis Fisher betwijfelt of Kennedy het wel juist ziet. Fisher is specialist op het gebied van grondwettelijk recht en werkt voor de Library of Congress in Washington. „Grondwettelijk heeft president Bush gelijk. Beslissingen over de manier waarop een oorlog wordt gevoerd zijn aan hem en niet aan het parlement. De volksvertegenwoordiging kan zich alleen in algemene termen uitspreken over een oorlog en het beleid dat gevoerd wordt eventueel afkeuren.

Daartoe beschikt men overigens over een machtig wapen, namelijk ”the power of the purse” oftewel de macht van de knip. Er kan door de regering geen dollar uitgegeven worden zonder goedkeuring van het parlement. Dat wil zeggen dat het parlement in het uiterste geval de verdere financiering van de oorlog in Irak kan blokkeren”, aldus Fisher.

Dat kan, maar dat brengt een politiek risico met zich mee, namelijk de beschuldiging dat de volksvertegenwoordigers „onze troepen in de steek te laten.’’ Hoewel de meeste Amerikanen volgens recente opiniepeilingen de invasie van Irak beschouwen als een ”vergissing” en pleiten voor vertrek van de troepen, is een meerderheid er ook tegen om dat te bereiken door de financiering voor de oorlog abrupt te schrappen.

„Dat leidt hier in Washington onvermijdelijk tot een politieke confrontatie die waarschijnlijk in een crisis ontaardt en zo’n besluit kan in Irak bovendien tot chaos leiden”, meent de hoogleraar politicologie Nolan McCarty van de Princeton Universiteit (New Jersey).

Zover hoeft het volgens McCarty niet te komen als beide partijen bereid zijn water bij de wijn te doen. „De harde taal die nu over en weer gebruikt wordt, kun je vergelijken met het blaffen van honden die elkaar proberen te intimideren. Onze politieke geschiedenis laat zien dat het meestal niet tot een crisis komt en dat men bereid is compromissen te sluiten.

Ik sluit dat ook nu niet uit, hoewel de huidige confrontatie tussen de Democratische meerderheid in het parlement en de Republikeinse president over meer gaat dan alleen Irak. Dat maakt een harde botsing waarschijnlijker”, aldus professor McCarty.