Afgelopen zaterdag vond in de stad Nizjni Novgorod -400 kilometer ten oosten van Moskou- een betoging plaats tegen president Vladimir Poetin. De bijeenkomst was van korte duur. Honderden agenten sloten het centrale plein in de stad af en maakten met harde hand een einde aan de demonstratie. Tientallen betogers werden opgepakt.Het was de tweede protestactie binnen een maand waaraan de politie een einde maakte. Begin maart was in Sint-Petersburg ook al een betoging op touw gezet tegen het beleid van Poetin. De organisatie was toen in handen van de beweging ”Het andere Rusland” van voormalig wereldkampioen schaken Gari Kasparov.

Het protest van afgelopen zaterdag was gericht tegen lokale misstanden op het gebied van huisvesting en milieu, maar de demonstranten beschuldigen tevens het Kremlin van onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting en van het tegengaan van eerlijke verkiezingen.

Dat laatste bleek weer eens tijdens de lokale verkiezingen die op 11 maart in 14 van de 86 Russische regio’s plaatsvonden. In 13 regio’s kwam de Kremlingetrouwe partij Verenigd Rusland als winnaar uit de bus.

De aloude methode was opnieuw succesvol: organiseer een schijncampagne tussen kandidaten die veel meer met elkaar gemeen hebben dan ze doen voorkomen en zorg ervoor dat critici vooraf zijn uitgeschakeld. Zoals in Sint-Petersburg, waar oppositiepartij Jabloko van deelname aan de stembusstrijd werd uitgesloten, omdat volgens de kiescommissie het aantal vervalsingen onder de verzamelde handtekeningen boven de drempel van 10 procent lag.

De vertoning rond de regionale verkiezingen lijkt de opmaat te vormen voor de parlements- en presidentsverkiezingen van respectievelijk 2 december 2007 en 2 maart 2008. De afgelopen tijd heeft het Kremlin verschillende maatregelen genomen om de gewenste uitslag veilig te stellen. Zo is de kiesdrempel voor het parlement verhoogd van 5 naar 7 procent, is de minimumopkomst voor een geldige uitslag geschrapt en is „extremisme” voortaan een reden op grond waarvan partijen en kandidaten kunnen worden uitgesloten.

Dat het de Poetingetrouwen ernst is, ondervond eind vorige week de oppositionele Republikeinse Partij van Rusland. Aangezien de partij niet kon aantonen, over de steun te beschikken van ten minste 50.000 leden en organisaties in 46 van de 89 regio’s, besliste een rechtbank in Moskou, dat ze moest worden opgeheven. Documenten die het tegendeel moesten bewijzen, werden niet geaccepteerd.

Het verbod betekende niet alleen een klap voor mede-voorzitter en onafhankelijk Doema-lid Vladimir Rizjkov, maar ook een tik in de richting van Kasparov en zijn beweging. Eerstgenoemde is namelijk ook actief voor ”Het andere Rusland”. Bovendien werd de partij van een van Kasparovs andere strijdmakkers, de ”Maatschappelijke Organisatie Nationaal-Bolsjewistische Partij” van schrijver Eduard Limonov, wegens „extremisme” eveneens verboden verklaard.

Als gevolg van de Kremlin-maatregelen lijken bij de parlementsverkiezingen in december slecht vier partijen de kiesdrempel van 7 procent te kunnen nemen: Verenigd Rusland en het eind vorig jaar opgerichte Rechtvaardig Rusland -die mogelijk de componenten vormen van een toekomstig, gefingeerd tweepartijensysteem- plus de communistische KPRF en de LDPR van de ultranationalistische, clowneske Vladimir Zjirinovski.

De meest interessante vraag is wat er bij de presidentsverkiezingen van maart volgend jaar gaat gebeuren. Al tijden speculeren waarnemers over de vraag of president Poetin, die zich volgens de grondwet niet opnieuw mag kandideren, mogelijk toch een derde ambtstermijn nastreeft.

Tijdens zijn jaarlijkse persconferentie afgelopen februari zei Poetin echter, dat te zijner tijd namen van „kandidaten” voor het presidentschap bekend zullen worden gemaakt. Niet van een „gekozen opvolger”, omdat de kiezers immers uitmaken wie de nieuwe president wordt, aldus Poetin.

Dat ontneemt het staatshoofd niet het recht om „als burger” duidelijk te maken wie hij het meest geschikt acht. Volgens opiniepeilingen heeft een ’kandidaat’ aan een dergelijke steunbetuiging voldoende om zich verzekerd te weten van zijn verkiezing.

Wie zich volgend jaar mag verheugen in de steun van Poetin, is nog onduidelijk. Op dit moment lijken de twee belangrijkste kandidaten vicepremier en oud-minister van Defensie Sergej Ivanov en zijn collega-vicepremier Dmitri Medvedev, tevens topman van het energieconcern Gazprom.

Waarnemers menen dat het weinig uitmaakt wie uiteindelijk de president wordt, omdat Poetin er de afgelopen jaren voor heeft gezorgd dat de geheime dienst sowieso aan de macht blijft.