Naar mijn mening constateert drs. Rijk Hofman in zijn artikel ”Competentiegericht opleiden is nodig” (19 maart) terecht dat alle kritiek op het nieuwe leren, zoals dit ook wel genoemd wordt, niet mag leiden tot het terugdraaien van het competentiegericht leren. Het is inderdaad juist dat het bedrijfsleven vraagt om competente medewerkers: medewerkers die in staat zijn problemen op te lossen, nieuwe innovaties kunnen oppakken, kunnen communiceren en het bedrijf kunnen vertegenwoordigen bij de klant.Het is juist dat in het opleidingsproces deze competenties ontwikkeld kunnen worden en daarmee op een hoger niveau gebracht kunnen worden. Het is ook juist dat deze onderwerpen niet in de plaats van kennis en vaardigheden mogen komen, maar juist aanvullend daarop moeten zijn. Dit betekent niet dat het ene het andere verdringt, maar dat ze elkaar juist versterken.

Competentiegericht leren betekent derhalve het toepassen van een andere onderwijsmethodiek. Met als resultaat het beter en efficiënter aanleren van kennis en vaardigheden en bovendien het ontwikkelen van andere competenties op een veel aantrekkelijker wijze dan in het traditionele klassikale onderwijs het geval is.

Waarom dan al die kritiek? Deels, zoals in het artikel aangegeven is, omdat de onderwijsinstelling te weinig doet om haar docenten voor te bereiden op deze werkwijze. Naar mijn inschatting ligt de oorzaak daarnaast ook in de opmerking dat beleidsmakers van de scholen hier en daar wat doorgeslagen zijn, doordat zij promoten dat nu alles anders moet. Leerlingen moeten zelfstandig leren werken en bepalen vervolgens hun eigen leerdoelen en de wijze waarop die gerealiseerd worden. En dat voor een categorie leerlingen die juist structuur in hun onderwijsproces nodig hebben. Uiteraard worden in de experimenten die nu gaande zijn ook die leraren uitgezocht die vooral deze methodiek ondersteunen.

Met andere woorden, als straks het gehele middelbare beroepsonderwijs hieraan invulling geeft, zal er een wat genuanceerder beeld ontstaan.

Bedrijfsleven
Deze ontwikkeling leert ons nog meer. Scholen bepalen voor een groot deel zelf hun onderwijsvisie en de wijze waarop die uitgevoerd wordt. Weliswaar kijkt het KCE (Kenniscentrum Examinering) naar de examenuitvoering, maar binnen het beroepsonderwijs zelf is grote scepsis over de toegevoegde waarde van dit instituut.

Echter, beroepsopleidingen zijn er juist om naast de leerling vooral ook het bedrijfsleven te bedienen met nieuwe gekwalificeerde medewerkers. Daarom moet het bedrijfsleven weer een veel grotere invloed hebben op het onderwijs en daarbinnen vooral de examinering. In ons land zijn er Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB’s) waar het bedrijfsleven en het onderwijs elkaar ontmoeten. Deze organisaties kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de zo gewenste grotere betrokkenheid van het bedrijfsleven.

In het verleden kenden wij het leerlingwezen, een onderwijsvorm waarbij de betrokkenheid van het bedrijfsleven groot was. Bij het huidige beroepsonderwijs zijn het de scholen zelf die invulling geven aan het onderwijs, op basis van het beleid van een Regionaal Overlegcentrum (ROC), dat soms bepalend is voor een hele regio.

Verschuiving
Het kan ook anders. Binnen de sector afbouw en onderhoud (schilders, stukadoors en andere daaraan verwante beroepen) investeert de bedrijfstak veel in het onderwijs. Samen met het bedrijfsleven en het betreffende beroepsonderwijs probeert het kenniscentrum Savantis voor die sector onderwijs en de daarbijbehorende producten te maken. Samen wordt gezocht naar een geleidelijke verschuiving van het traditionele naar het competentiegerichte onderwijs. Door een landelijke aanpak ontstaat er voor een bedrijfstak een duidelijke onderwijsvorm, waarbij de verschillen beperkt blijven tot regionale accenten.

Belangrijk daarbij is ook de wetenschap dat een goede leraar ook in het systeem van het aanleren van kennis en vaardigheden aandacht heeft voor de zo gewenste andere competenties. Door een geleidelijke verschuiving krijgen deze competenties meer aandacht.

De auteur is hoofd onderwijsontwikkeling en examens bij Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Savantis.