Neue Zürcher
De Zwitserse krant Neue Zürcher Zeitung noemt de ”Voel-goed-top” in Berlijn een gedeeltelijk succes voor de Duitse bondskanselier Angela Merkel.„Mevrouw Merkel wilde op de Berlijnse conferentie van de 27 staats- en regeringsleiders (…) meer dan alleen maar de burgers bereiken. Het ging er haar om, het -sinds het nee van Frankrijk en Nederland- ongeveer twee jaar durende project van een grondwettelijk verdrag eindelijk te deblokkeren. Heeft zij dit doel met de zogenaamde verklaring van Berlijn bereikt? ”Nee” zou men kunnen zeggen. Wel heeft zij met dit juridisch bindende document bij haar partners tenminste de „morele” verplichting losgepeuterd de Unie voor de volgende verkiezingen voor het Europees Parlement in de vroege zomer van 2009 te plaatsen op een „nieuwe, gemeenschappelijke basis.” (…)

De bondskanselier is het echter niet gelukt in de verklaring van Berlijn ook maar in bedekte termen vast te houden aan het feit dat er van het grondwettelijke verdrag zo veel mogelijk moet worden gered, zoals zij in haar publieke optredens telkens weer eist. Merkels inzicht wordt namelijk niet door alle politici gedeeld en al helemaal niet door de in het bijzonder op nationale soevereiniteit gerichte regeringen in Praag, Warschau en Londen. Daarom hoeft het geen verbazing te wekken dat in de verklaring het woord ”grondwet” niet is te vinden. (…)

De EU gaat nu spannende tijden tegemoet. Enerzijds moet ze haar belofte van de „nieuwe basis” voor de aanstaande Europese verkiezingen inlossen. (…) Anderzijds is echter ook duidelijk dat de vraag waarheen de integratiereis uiteindelijk moet leiden, zich niet de komende paar maanden laat beantwoorden. Die vraag houdt de gemoederen al bezig sinds de oprichting van de oorspronkelijke zesstatengemeenschap. (…)

FAZ
Ook de Duitse Frankfurter Allgemeine Zeitung staat stil bij de „nieuwe gemeenschappelijke basis”, die bondskanselier Merkel bepleit.

„Mevrouw Merkel wordt weliswaar in Europa tot veel in staat geacht en van haar leiderschapscapaciteiten wordt nog meer verwacht, maar ze kan er niet op rekenen dat het project van het „Europese basisverdrag” -van het hoogdravende begrip grondwet heeft men afscheid genomen- in de resterende drie maanden van haar voorzitterschap vanzelf gaat lopen en uitloopt op een duidelijk koersplan voor 2009.

En zelfs als de regeringsleiders het eens zouden kunnen worden over zo’n koersplan en zijn belangrijkste markeringspunten, dan nog weet men na de Frans-Nederlandse dubbelervaring dat de democratische ontmoeting met de kiezers soms anders verloopt dan gewenst. En van een democratisch debat kan en mag men niet afzien. (…)

In het langetermijnperspectief komt de ”bondsstaat Europa” niet voor. Dat zal in eerste instantie een teleurstelling zijn voor de kleiner geworden kring van federalisten, maar deze optie zal -alweer in eerste instantie- al diegenen bevallen, die de nationale staat niet als historisch verouderd beschouwen (…). Maar mogelijk bestaat er een derde variant tussen unie en bondsstaat; iets wat de levendigheid van de lidstaten niet wurgt, maar voor elkaar kan krijgen waartoe deze alleen niet meer in staat zijn.

Le Figaro
De EU maakt momenteel de grootste crisis in haar vijftigjarige bestaan door, schrijft de Franse krant Le Figaro.
„Een halve eeuw geleden wilden de oprichters vrede en democratie garanderen op een verdeeld continent en het de middelen geven om welvaart te bereiken. Het eerste doel is in zoverre gerealiseerd, dat het niet langer dient als aanjager voor de jongere generaties. Het tweede is net zo actueel als de economische context niets meer heeft te maken met die van 1957.

De uitdaging waarvoor Europa vandaag staat, is die van de mondialisering: zal ons ’oude’ continent worden gestraft, op afstand gezet door de grote mogendheden van morgen, Amerika, China, India… of zal het zich daarentegen opnieuw vormen om te profiteren van de omvangrijke liberaliseringsbeweging die zich op mondiaal niveau vertaalt in een explosie van uitwisselingen en een vorming van rijkdom zonder precedent?

Historisch gezien is dat dilemma niet minder aanzienlijk als dat van vijftig jaar geleden, toen het ging om pacificatie, wederopbouw en verzet tegen het communisme. Maar het is minder tastbaar voor de burger, die zich druk maakt om zijn dagelijkse beslommeringen.

Dat dilemma hebben onze leiders niet bij de horens durven beetpakken. (…) Resultaat: men weet niet erg goed meer waarvoor Europa dient. De ene keer wordt het ons gepresenteerd als een instrument dat is bestemd om ons te beschermen tegen de mondialisering. De andere keer is het omgekeerd. (…)

Het is duidelijk dat het noch het een, noch het ander moet zijn. Dat Europa zijn taak moet opnemen als volledige speler op het veld van de mondialisering, zoals het dat nu al is op commercieel gebied. Dat betekent dat het zich moet voorzien van politieke instituties die in staat zijn om een mondiale strategie te definiëren om zijn geopolitieke belangen te verdedigen in dienst van zijn lidstaten.

Samenstelling: Dick Tromp