Na lezing van het artikel van de heer W. Verhoef in het RD van woensdag over maatschappelijke stage, was mijn eerste reactie: hij heeft gelijk, maar tegelijk ook helemaal niet. En na tweede lezing dacht ik: hij slaat de plank volkomen mis. Ik zal proberen uit te leggen wat ik bedoel.Verhoef begint zijn betoog met de constatering dat een maatschappelijke stage voor alle leerlingen van het voortgezet onderwijs verplicht wordt en dat ook reformatorische scholen dit idee massaal omarmd lijken te hebben. Tot zover helemaal mee eens. Hoewel, met woorden als „een nieuw speeltje” en „grootse plannen” zet hij wel meteen neer hoe hij er zelf over denkt, en dat zijn mijn gedachten toch niet helemaal. Voor de politiek is het wel een makkelijke en goedkope manier om bepaalde dure knelpunten op te lossen. Anderzijds: bij een goed burgerschap hoort toch ook dat je wat (tijd) over hebt voor je medemens. Zeker bezien vanuit christelijk standpunt.

Maar dan komt het: „Alsof leerlingen én docenten daar nu weer op zitten te wachten!” Nog afgezien van de toon van deze zin, die klinkt alsof de heer Verhoef behoort tot die docenten die elke ochtend reeds lichtelijk vermoeid uit hun bed stappen bij de gedachte aan de zware taak die hun op school weer wacht, klopt hij ook inhoudelijk niet. Want zitten leerlingen wél te wachten op een uur Frans of natuurkunde, of op een praktische opdracht voor biologie, om maar wat te noemen? Sinds wanneer gaan we bij wat we in het onderwijs aanbieden uit van datgene waar de leerlingen op zitten te wachten? Dat zou best wel eens leuke roosters op kunnen leveren, maar met deze zin geeft de heer Verhoef aan zeer modern te denken en tegelijkertijd zeer huiverig te zijn voor een klein stukje vernieuwing.

Ook de docenten hoeven in deze zin niet genoemd te worden, want het hoeft helemaal niet zo te zijn dat de betreffende stage onderdeel gaat worden van het vak maatschappijleer. Een school kan er ook heel goed voor kiezen om één docent te belasten met de organisatie van dit nieuwe fenomeen, en voor deze persoon ook de nodige uren vrij te maken, zodat vermeden wordt dat diverse docenten een taakverzwaring op zich af zien komen zonder dat daar iets tegenover staat.

Dienstvaardig
Natuurlijk heeft de heer Verhoef helemaal gelijk als hij stelt dat de scholen zélf vanuit hun eigenheid en identiteit de leerlingen dienstvaardig richting de medemens moeten maken. Ik zou eraan toe willen voegen: en van huis uit dient dat óók te gebeuren! Maar gebeurt dat ook? Staan onze leerlingen ook in die zin midden in de maatschappij? Zijn onze leerlingen immuun voor het virus dat verpakt zit in het zinnetje: ”Hoeveel schuift dat?” en waar helaas zeer velen mee behept zijn? Hoeveel leerlingen doen ook daadwerkelijk in de praktijk iets met „hoe zij met de ander, dat is elkaar, moeten omgaan”, waarvan Verhoef hoopt dat de scholen dat hun leerlingen bijbrengen?

En dat ”elkaar”, is dat niet een enorme versmalling van wat er bedoeld wordt met een maatschappelijke stage? Mijn ervaring is dat zeer weinig leerlingen zich op vrijwillige basis op vaste tijden belangeloos inzetten voor hun oudere of minderbedeelde medemens. En het geeft de meeste leerlingen heel veel voldoening, nog afgezien van de blikverruiming en levensverrijking die ze er mee opdoen.

En of „al die instanties zitten te wachten op die instroom van bovenbouwleerlingen uit het voortgezet onderwijs?” Ik durf te zeggen: Ja! Er is een grote behoefte aan vrijwilligers, op allerlei gebied. Om slechts één ding te noemen: het aantal mensen dat om welke reden dan ook dag in dag uit alleen zit, is letterlijk ongekend groot. Een van de leerlingen van de Driestar heeft onlangs een oude vrouw in haar rolstoel buiten rondgereden, en het was twee jaar (!) geleden dat die mevrouw buiten was geweest.

Gewaardeerd
Ik denk, nee, ik weet zeker dat bepaalde organisaties zitten te wachten op stagelopers. Ik denk, net als Verhoef, niet dat de leerlingen zitten te wachten op een verplichte stage. Maar ik zeg, gezien het bovenstaande: leerling, het is goed dat het moet! De ervaring leert dat het voor de leerling een verrijking is, hoewel het nu eens niets ’schuift’, en het is ook een feit dat hun aanwezigheid en hulp zeer gewaardeerd worden.

En de leerlingen alleen maar „binnenskamers” houden? Bang zijn dat je je eigen normen en waarden kwijtraakt? Ik zou hierop willen antwoorden: op onze school gaat het om zo’n dertig uur stage en de leerlingen zitten in havo 5 en vwo 6!

De auteur is docent Frans en coördinator maatschappelijke stage op het Driestar College in Gouda.