Dat zegt mr. drs. L. C. Brinkman, voorzitter van het Algemeen Verbond Bouwbedrijf (AVBB), op de dag waarop de openbare verhoren van de commissie-Vos starten. Volgens Brinkman staat het huidige systeem, met een eenzijdige focus op de prijs, de innovatie in de sector in de weg. „Vandaar dat bouwondernemingen gaan zoeken naar andere wegen om inkomsten te verwerven voor de ontwikkeling van nieuwe producten”, zegt de AVBB-voorzitter, onder verwijzing naar de illegale prijsafspraken en rekenvergoedingen in de bouw.

Volgens Brinkman moet er een nieuwe aannemingsprocedure komen, waarin overheid en aannemers „evenwichtig met elkaar kunnen onderhandelen over het te leveren product, de projectcondities en de verhouding tussen tijd, prijs en kwaliteit.”

Brinkman vindt verder dat frauderende bedrijven zwaar moeten worden gestraft. De branche heeft hiertoe al een nieuwe gedragscode in het leven geroepen, die zij ook naar de parlementaire enquêtecommissie bouwnijverheid heeft gestuurd.

Volgens het accountantskantoor PricewaterhouseCoopers (PwC) en ingenieursbureau Royal Haskoning handelt de Nederlandse overheid zelf ook in strijd met de Europese regels voor de aanbesteding van bouwwerken. In 34 procent van de aanbestedingen onderhandelt de overheid nog vóór het afronden van de contractbesprekingen met de bouwer over aanpassingen van de prijs, over details van het project en over het bestek.

Het AVBB vindt dit niet juist. Als de overheid zich niet aan de regels houdt, holt dat de procedure van de aanbesteding uit, vindt de koepelorganisatie van bouwondernemingen. Aannemers mogen er bij de inschrijving van uitgaan dat de prijs die uiteindelijk uit de bus komt, ook het bedrag van het contract zal worden, stelt het AVBB.

De onderzoekers van PwC en Royal Haskoning bekeken de aanbestedingspraktijk bij de rijksdiensten van Defensie, Landbouw, Verkeer en Waterstaat en VROM. Ondanks de kritiek constateren de onderzoekers dat het Rijk in het algemeen de reglementen volgt die gelden voor aanbestedingen. Bij projecten die een bedrag van ruim 5 miljoen euro te boven gaan, moeten Europese aanbestedingsregels worden toegepast.

Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de regering en enkele weken geleden verstrekt aan de parlementaire enquêtecommissie bouwnijverheid. Die commissie is al twee maanden bezig misstanden in de bouw te onderzoeken. De commissie-Vos startte donderdag haar openbare verhoren. Donderdagmorgen werd voormalig directeur Bos van het Groningse bouwbedrijf Koop Tjuchem aan de tand gevoeld. Donderdagmiddag verschijnen voor de commissie M. Swart, tot 1990 directeur van het Zaanse bouwbedrijf Hollebeek en Vens, en D. Terlingen, oud-aannemer en oud-bestuurder van AVBB.

Terlingen kreeg vorige week hevige kritiek vanuit de sector te verduren omdat hij topambtenaren van VROM beschuldigde aannemers te hebben getipt over nieuwe bouwlocaties. Aannemers zouden deze grond hebben opgekocht, wat de gemeente dwong tot het betalen van hoge prijzen. De burger zou hierdoor tienduizenden guldens te veel hebben betaald voor zijn nieuwe woonhuis.

„Ik kan dat aantonen en bewijzen”, zei Terlingen, die beloofde „nog meer belangrijke zaken te gaan onthullen.” Deskundigen uit de bouwwereld stellen dat Terlingen onzin spreekt. De bouwlocaties zouden via de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening sinds begin jaren negentig openbaar zijn geweest. Iedereen kon weten waar de overheid wilde gaan bouwen.