„Ook echte dagboeken Mussolini niet interessant”
ROME - Een vredelievende pater familias. Zo komt Benito Mussolini naar voren in het deel van zijn dagboeken dat afgelopen weekend werd gepresenteerd. Het Italiaanse publiek reageert opmerkelijk stoïcijns op wat de zoveelste vervalsing lijkt te zijn.
„We kunnen en moeten niet de wapens opnemen die we toch niet hebben.” Dat zou Benito Mussolini aan de vooravond van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog hebben geschreven. Wat de Duitsers betreft, zou hij hebben voorzien: „De geallieerden van nu kunnen de vijanden van morgen worden.”De Italiaanse dictator komt er in zijn vermeende teruggevonden dagboeken, waarvan zaterdag in Triëste citaten zijn vrijgegeven, anders op te staan. Hij zou het onverstandig vinden de oorlog in te gaan, hij zou kritiek op het fascistisch topkader hebben (Achille Starace, secretaris van de fascistische partij, wordt als „idioot” omschreven) en hij spreekt lovende woorden over paus Pius XI (terwijl uit de historiografie blijkt dat beide mannen elkaar niet lagen).
Veel bladzijden gaan over alledaagse zaken. Ook komt Mussolini naar voren als een tedere familieman. Het nageslacht van Mussolini is dan ook in zijn nopjes met de vondst van de dagboeken. „Het is zo mooi. De dagboeken zijn een emotionele ontdekking. Er verschijnt een hele andere Benito”, verklaarde Alessandra Mussolini, kleindochter en politicus. „Het is precies mijn opa zoals mijn grootmoeder hem mij beschreven heeft toen ik klein was.”
Oma Rachelle
Het zal wel niet zo zijn dat oma Rachelle (in 1979 overleden op 88-jarige leeftijd) achter deze mogelijk valse dagboeken zit, maar het is hoe dan ook moeilijk te geloven dat de zaterdag gepresenteerde dagboeken van Mussolini werkelijk door ”Il Duce” zijn geschreven. Het is niet voor het eerst dat er in Italië dagboeken van Mussolini opduiken.
De eerste kwamen in 1957 op de markt en een belangrijke uitgever gaf ze prompt uit. Tien jaar later kwamen er weer dagboeken boven water. In de nasleep van de affaire van Hitlers dagboeken in 1983 doken ook Mussolinidagboeken op. Het laatste dagboek dateert van 1994. Alle vier de keren betroffen het vervalsingen. Het heeft er volgens Mussolinibiograaf Renzo De Felice toe geleid dat „in het collectieve beeld de dagboeken van Mussolini vals zijn. Mochten de echte toch boven water komen, dan zal men met veel moeite de authenticiteit moeten aantonen.”
Het was geen aanbeveling dat het nieuws afgelopen weekend werd gebracht door Marcello Dell’Utri, een van de grondleggers van Berlusconi’s partij Forza Italia en een ex-parlementariër die met een leger aan advocaten zijn veroordeling in eerste instantie (negen jaar gevangenisstraf) wegens betrokkenheid met de maffia aanvecht. Dell’Utri, die als bibliofiel een imposante privécollectie boeken en manuscripten bezit, verklaarde tegen La Stampa dat er vijf dagboeken zijn, bestaande uit bladen met het Rode Kruislogo.
Ze beslaan de periode tussen 1935 en 1939, een politiek belangrijke tijd waarin Mussolini onder meer de rassenwetten introduceerde en partij koos voor Hitler. Dell’Utri toonde de pers zaterdag alleen enkele kopieën. Daarin stonden geen opmerkingen over de rassenwetgeving. De originelen liggen, vertelde Dell’Utri, in de kluis van een Zwitserse advocaat, en zijn afkomstig van de kinderen van een partizaan die deel uitmaakte van het commando dat Mussolini in Donga arresteerde. In dit plaatsje aan het Comomeer werden Mussolini en zijn maîtresse op 27 april 1945 gevangengenomen. Een dag later werden beiden geëxecuteerd.
Handschrift
Ondanks de sceptische ontvangst van de ontdekking is het niet onmogelijk dat ze toch authentiek zijn. Het staat vrijwel vast dat Mussolini dagboeken heeft geschreven. Er zouden enkele pagina’s in privébezit zijn, zoals van Mussolini’s (in 2006 overleden) zoon Romano.
De Engelse historicus Denis Mack Smith, autoriteit op het gebied van de geschiedenis van het fascisme, vertelde maandag aan La Repubblica dat hij jaren geleden ook stukken uit Mussolini’s dagboek te lezen heeft gekregen. „De kalligrafie leek me origineel”, zegt hij. Ook Dell’Utri meent dat op basis van deskundigenrapporten het handschrift dat van ”Il Duce” is. Ook de gebruikte inkt is onderzocht, en zou meer dan zestig jaar geleden voor het laatst hebben gevloeid.
Ook als de dagboeken origineel zijn, zijn ze volgens Denis Mack Smith niet interessant. „De dingen die erin staan veranderen niet onze kijk op de geschiedenis”, zegt de 86-jarige historicus in La Repubblica. „Ik heb sterk de indruk dat Mussolini aan het eind van zijn leven dagboeken schreef met de bedoeling ze na de oorlog in de Verenigde Staten te verkopen.”
