Titel: ”The Oxford Handbook of Biblical Studies”, onder redactie van J. W. Rogerson en Judith M. Lieu
Uitgeverij: Oxford University Press, Oxford 2006
ISBN 978 0 19 925425 5
Pagina’s: 896
Prijs: circa € 127,50.Oxford University Press heeft een naam als het gaat om de uitgave van handboeken. Dat geldt niet alleen voor het uitgeven ervan als zodanig, maar ook voor de kwaliteit van de verzorgde uitgaven. Afgelopen jaar verscheen het ”Oxford Handbook of Biblical Studies”. De opzet ervan sluit nauw aan bij het eerder verschenen ”Oxford Handbook of Jewish Studies” waarvan een paperbackeditie verscheen.

In dit laatste handboek wordt in 39 bijdragen door een internationaal team van experts tal van aspecten van het jodendom beschreven. De reikwijdte van de studies is zowel chronologisch als geografisch groot. Het jodendom wordt beschreven vanaf de periode van de Tweede Tempel tot aan het heden. Aandacht krijgen het jodendom zoals dat in Europa en in het Midden-Oosten de eeuwen door heeft bestaan, het Amerikaanse jodendom en het jodendom in de staat Israël. Ook de talen en de literaturen komen aan de orde, evenals de Bijbeluitleg, theologie, filosofie en mystiek. Kortom een zeer omvattend naslagwerk dat aanbevelenswaardig is voor iedereen die zich verder in het jodendom wil verdiepen.

De 45 artikelen in ”The Oxford Handbook of Biblical Studies” zijn over zeven afdelingen verdeeld. In de eerste afdeling geven J. W. Rogerson en Robert Morgan een overzicht van de stand van zaken op het gebied van de bestudering van respectievelijk het Oude en het Nieuwe Testament over de laatste zeventig jaar. Duidelijk wordt de toegenomen betekenis die wordt toegekend aan de uiteindelijke literaire vorm van de Bijbelboeken en de sociologische achtergrond waartegen de Bijbelboeken zijn geschreven.

In de diverse bijdragen blijkt de diversiteit in visies onder Bijbelwetenschappers; een diversiteit die voor een deel samenhangt met een verschillende visie op de Bijbel. Bezwaar tegen het artikel over archeologie van John R. Bartlett is dat te weinige beperkte karakter van archeologische vondsten naar voren komt. Alleen door die beperking te miskennen kan gesteld worden dat archeologische vondsten de betrouwbaarheid van Bijbelse gegevens ondergraven.

Heel anders is de bijdrage van de Eygptoloog K. A. Kitchen. Deze kent kennelijk meer waarde toe aan de historiciteit van Bijbelse gegevens. Uit de bijdragen over priesterschap, tempel en offers en over de wet in het Oude Testament door respectievelijk Robert Hayward en Gordon Wenham blijkt dat meerdere huidige oudtestamentici aan de offerdienst en de wet meer waarde toekennen dan een vorige generatie geleerden dat onder invloed van Wellhausen deed. Men is ook sterker geneigd de wetten en cultische gebruiken vroeger te gaan dateren. Dit komt mede door baanbrekend onderzoek van met name Israëlische geleerden.

Aan de diverse aspecten van de uitleg van de Schrift zijn vijf bijdragen gewijd. In de laatste afdeling komt het gezag van de Bijbel aan de orde. Daarin wordt in een drietal bijdragen aangegeven hoe het gezag van de Schrift functioneert. In de bijdrage over de canon wordt ervan uitgegaan dat de canon van het Oude Testament pas zijn definitieve afsluiting vond na de val van de Tweede Tempel. Bij deze visie zijn de nodige vragen te stellen. Ik noem slechts één argument: Als we ervan uitgaan dat de voor het gehele jodendom van die dagen normatieve geschriften in het tempelarchief werden bewaard, betekent dit dat er reeds vóór de val van de Tweede Tempel een onderscheid werd gevoeld tussen voor het gehele jodendom geldende canonieke boeken en andere geschriften. Daarbij behoeft niet ontkend te worden dat hierbij geschriften waren die binnen bepaalde kring feitelijk canoniek gezag hadden. Ik denk dan in het bijzonder aan geschriften uit de kring van Qumran. Voor de christelijke kerk die toch als stroming binnen het jodendom begon, kunnen we wijzen op de nieuwtestamentische canon. De allereerste wortels van de vorming daarvan liggen al in de eerste eeuw na Christus.

Concluderend kan gezegd worden dat ”The Oxford Handbook of Biblical Studies” een representatief beeld geeft van de huidige stand van zaken op het gebied van de Bijbelwetenschap. Voor wie de diversiteit van visies en standpunten weet te verdisconteren, gaat het om een belangrijk handboek.