De afgelopen jaren, waarin Nederland de ene na de andere politieke crisis beleefde, moeten slopend geweest zijn voor de geboren Zeeuw (7 mei 1956). Zijn eerste en tweede kabinet kwamen vroegtijdig ten val, het kabinet-Balkenende III had als minderheidskabinet slechts de taak nieuwe verkiezingen voor te bereiden.

Vrijdag wees koningin Beatrix de CDA-leider voor de vierde keer aan als formateur van een kabinet, dit keer van CDA, PvdA en ChristenUnie. Behalve investeren in terreinen als onderwijs, milieu en sociale samenhang kent dit kabinet voor Balkenende dan ook nog een belangrijk doel: de rit uitzitten tot 2011.

Na twaalf jaar Lubbers (CDA) en acht jaar Kok (PvdA) was het wennen voor Nederland toen in juli 2002 Balkenende, voorheen een onbekend Kamerlid, voor de eerste keer aantrad als minister-president. Hij oogde veel jonger dan de 46 jaren die hij telde en was politiek veel minder ervaren dan zijn voorgangers.

Gemakkelijk had de jeune premier het niet. In zijn eerste kabinet vochten LPF-ministers Bomhoff en Heinsbroek elkaar de tent uit. Na nieuwe verkiezingen, waarin Balkenende nipt won van ’coming man’ PvdA-leider Bos, ging het CDA met de VVD en D66 in zee. Een poging om met de PvdA te regeren mislukte na maandenlange gesprekken.

Balkenende kwam moeilijk af van het etiket dat hij eigenlijk te licht was voor het premierschap. Vooral de kritiek op het gebrek aan regie zwelde regelmatig aan. Tijdens het kabinet-Balkenende II zakte de populariteit van Balkenende bovendien tot een historisch dieptepunt. Politieke crises kwamen moeizaam tot een oplossing en daar bovenop sneed zijn kabinet hard in zekerheden van burgers in zorg en sociale zekerheid.

Het was de tijd dat Balkenendes belangrijkste criticaster, PvdA-leider Bos, hardop zijn ambitie durfde uitspreken dat hij de nieuwe minister-president wilde worden. Maar dat kwam niet uit. Gedragen door de aantrekkende economie, de zichtbare resultaten van de kabinetshervormingen en de onrust binnen coalitiepartner VVD nam het zelfvertrouwen bij Balkenende toe.

Het verleidde het CDA ertoe een keiharde campagne te voeren tegen de „onbetrouwbare" Bos. „Met Bos ben je de klos" werd de CDA-leus in aanloop naar de verkiezingen van 22 november. Met succes, want voor de derde keer op rij wist Balkenende de verkiezingen te winnen. „We gingen voor goud, en we hebben goud", riep hij dan ook verheugd aan het einde van de verkiezingsdag.

Van dat goud bleek overigens snel de meeste glans af, want de enorme verkiezingswinst van de SP dwong het CDA, zeer tegen zijn zin, met de socialisten om tafel te zitten.

Verrassend snel slaagde Balkenende er echter in de SP in te wisselen voor de ChristenUnie. Nog verrassender was het ogenschijnlijke gemak waarin in de vijf daaropvolgende weken een regeerakkoord tot stand kwam tussen Balkenende en Bos, de twee grootste politieke tegenstanders tot dat moment.

Onder leiding van Wijffels is blijkbaar een enorme chemie tussen de twee leiders ontstaan, die in 2003 nog volledig ontbrak. Woensdag, bij de presentatie van het regeerakkoord, stonden Balkenende en Bos, samen met ChristenUnie-leider Rouvoet, gebroederlijk hun gezamenlijke visie op de samenleving uit te dragen. Een programma dat bol staat van het samenwerken, het vertrouwen in elkaar en de handreikingen aan de samenleving. Ook dat moet de basis bieden voor dit kabinet om vier jaar te kunnen aanblijven.