Konden de afgelopen maanden alleen Soestenaren en inwoners van Bgaarn het interieur van het paleis bewonderen, nu mag iedereen naar binnen. De procedure is ongewijzigd: kaarten zijn alleen te koop via www.paleissoestdijk.nl.De Rijksgebouwendienst –beheerder van het paleis– kijkt terug op een succesvolle proefperiode. „We leren nog elke dag, maar alles is goed verlopen de afgelopen maanden. We hebben alleen meer borden en wegwijzers geplaatst op het terrein. Bezoekers bleken niet alles even goed te kunnen vinden.”

Bezoekers kunnen bij de kassa niet alleen een kaartje kopen, maar ook het boek van Thera Coppens ”Tien vrouwen van Soestdijk”. „De levensverhalen helpen de bezoeker bij het invullen van hun verbeelding. De ruimtes zijn nu leeg, maar wie leefden er nu precies?” Daar geeft Coppens duidelijk antwoord op.

De auteur beschrijft alleen de levens van tien vrouwen die lange tijd op paleis Soestdijk hebben gewoond. „Koningin Wilhelmina hoort daar bijvoorbeeld niet bij. Zij woonde ’s zomers op paleis Het Loo in Apeldoorn en ’s winters op paleis Noordeinde in Den Haag. Ze verbleef wel hier en had eigen kamers, maar zij kwam voor haar moeder, koningin Emma.”

Het boek beschrijft tien vrouwen. Daar bleef het bij. „Ja, was Máxima hier maar komen wonen… Dat hebben we hier in Baarn allemaal gehoopt. Het was zo mooi geweest als zij de traditie had voortgezet”, zegt Coppens –zelf een Baarnse– teleurgesteld.

Winkelen
Van de tien vrouwen die de geschiedenis van Soestdijk stempelden, springt Juliana voor haar eruit. „Ik heb koningin Juliana persoonlijk gekend. Zij heeft alles hier in superlatieven gedaan: zij woonde hier het langst, zij werd het oudst en ze was het populairst van alle bewoners van paleis Soestdijk. Dat vind ik zo fascinerend in haar.”

Als inwoner van Baarn kwam Coppens de oude koningin soms tegen in de winkelstraat. „Ze deed zo gewoon. Ze bracht soms zelf spullen naar de stomerij. We hebben hier ook een goede boekhandel. Tegen sinterklaas kwam zij daar zelf boeken uitzoeken. Dat deed zij met zorg. Voor Bernhard iets over dieren, voor de kleinkinderen prentenboeken. „U weet wel, de nota is voor Soestdijk.” In de speelgoedwinkel kocht zij zelf dingen en schroomde zij niet om de stuiterballen te testen, waarop die door de winkel vlogen.”

Af en toe kwam Coppens zelf ook op paleis Soestdijk. „Prinses Christina heeft een tijd in een van de vleugels van het paleis gewoond. Haar kinderen zaten bij mijn kinderen in de klas. Bernardo, een zoon van de prinses, kwam vaak bij mijn zoon spelen en een andere keer speelde mijn zoon op het paleis. Dan kwam ik er dus als moeder.”

Coppens voelt zich één met het paleis. „Ik ben er zo mee opgegroeid. Dat geldt voor veel Nederlanders. Het defilé staat bij velen op het netvlies. Paleis Soestdijk is echt hét huis van Oranje. Paleis Huis ten Bosch ken ik alleen van foto’s en van de tv. Paleis Noordeinde heeft geen emotie, dat straalt de zakelijkheid uit. Bij paleis Soestdijk is dat zo heel anders. Daar zie de koningin met haar familie op het bordes staan.”

Architectuur
Als er één monument in Nederland is waar geld in gestopt mag worden, dan is het paleis Soestdijk, vindt Coppens. „Er worden zoveel monumenten gerestaureerd. Er worden zelfs kastelen herbouwd. Laten we nu paleis Soestdijk op nummer 1 zetten.”

De bijzondere architectuur van het gebouw is voor haar een extra reden om in het gebouw te investeren. „Het paleis heeft zulke ongelooflijk mooie empire zijvleugels. Daar zouden ze in Parijs zelfs nog trots op zijn. Die architectuur is ook uniek voor ons land.”

Wat moet er met paleis Soestdijk gebeuren volgens Coppens?
‘Het paleis zou in elk geval - ook na de restauratie - toegankelijk moeten blijven voor het hele Nederlandse volk. Zodat de rijke historie van drie en een halve eeuw Oranje-bewoning door toekomstige generaties niet vergeten wordt. Je kunt daarom van Soestdijk het beste een museum maken. Een collectie van kunst uit de 19de eeuw zou wat betreft de architectuur, het interieur en de tuinen in het paleis passen. Daarin zou natuurlijk ook een stuk geschiedenis van de bewoners van het paleis kunnen worden opgenomen. Een museum voor de 19de eeuw ontbreekt nog steeds in ons land. Achter in de grote tuin kan een nieuwe vleugel gebouwd worden met levendige tentoonstellingen voor een breed publiek. Schilderkunst, techniek, de ontwikkeling van kinderliteratuur, fotografie, sport… er zijn zoveel mogelijkheden. Ik stel als voorbeeld Museum Kröller-Müller op de Veluwe, dat vanuit de particuliere kunstcollectie op Jachtslot Sint Hubertus uitgegroeid tot een museum van internationale allure. Soestdijk verdient meer dan elk ander paleis of kasteel in Nederland een ambitieuze culturele bestemming.’

Leeg
De afgelopen maanden bezocht de Baarnse samen met andere inwoners van haar plaats en de buurgemeente Soest het paleis. Wat viel haar op? „Dat men met de weinige middelen en alle beperkingen er toch in geslaagd is een interessante wandeling door het paleis samen te stellen. De bezoeker hoeft zich geen moment te vervelen. Door het plaatsen van videobeelden en foto’s in lege vertrekken worden er beelden opgeroepen van vroegere bewoners. In het hoofdgebouw zijn de zalen veelal gemeubileerd. Maar veel schilderijen zijn verdwenen. Zo hing in het trapgat altijd een fraai schilderij van koningin Wilhelmina met prins Hendrik en Juliana in kostuums uit de 17de eeuw. Dat hangt nu op paleis Het Loo. Dat vind ik jammer.” Coppens betreurt het ook dat de bezoekers het fraai beschilderde plafond van de bovenetage van het hoofdgebouw niet te zien krijgen.

Toch respecteert Coppens de keuze om niet alles open te zetten. „Ik vond dat treffend in de werkkamer van prinses Juliana. Die is helemaal leeg. Er ligt nieuwe vloerbedekking en de muren zijn gewit. Het enige dat de bezoeker ziet, is een video waarop koningin Juliana zelf zegt: „Ik wil niet dat ze in mijn intimiteit kijken. Dan krijgen ze een bepaald beeld en dat beeld is altijd fout.” Bezoekers moeten daarom niet mopperen. Juliana wilde het zelf zo hebben en dat hebben de kinderen overgenomen. Dat vind ik mooi.”

Het meest onder de indruk is en blijft zij van de Stuczaal. De grootste ruimte van het paleis, waar prins Bernhard na zijn dood stond opgebaard. „Die ruimte is zo overweldigend. Mensen die in St. Petersburg in het paleis Pavlovsk zijn geweest, herkennen de sfeer van het interieur.” Verder spreken de Leuvenzaal –vol origineel meubilair van de tsarendochter Anna Pavlovna – en de Waterloo‑zaal met zijn grote schilderijen de schrijfster bijzonder aan.

Over de Waterloo‑zaal meldt Coppens nog een opmerkelijk detail. „Het enorme schilderij van de slag bij Quatre Bras door J. W. Pieneman beslaat in deze zaal de hele wand. Willem speelt daarop een centrale rol.” Hij is levensgroot afgebeeld te paard. „Willem vocht echter nooit bij Quatre Bras. Hij was op een bal in Brussel aan het dansen. Maar hij heeft later wel bij Waterloo gevochten.”

Mede n.a.v. ”Tien vrouwen van Soestdijk. Van hofstede van Catharina tot paleis van Juliana”, door Thera Coppens; uitg. United Media Company, Baarn, 2007; ISBN 9789086690335; 110 blz.; € 9,95.