„De werkloosheid stijgt momenteel met 6000 à 7000 personen per maand. De bereidheid van het bedrijfsleven om te investeren vermindert. Onze concurrentiepositie staat onder grote druk, evenals de pensioenen. Bovendien krijgt het Rijk weer te maken met financieringstekorten”, zo somde de minister-president de belangrijkste problemen van dit moment op.

Hij deed dat tijdens een persconferentie na afloop van het eerste ’gewone’ kabinetsoverleg. De hoofdmoot van de dag was de begroting voor het jaar 2003. In de afgelopen dagen is die voorbereid door de zeven meest betrokken bewindslieden, vrijdag sprak het gehele kabinet er voor het eerst over.

Op dit moment is de belangrijkste opdracht de lonen beheersbaar te houden. Balkenende deelde vrijdag mee dat minister De Geus van Sociale Zaken en Werkgelegenheid al contact heeft gelegd met werkgevers en werknemers. De premier sluit niet uit dat er nog vóór Prinsjesdag een formeel overleg komt waarin het kabinet het belang van loonmatiging zal benadrukken. Volgens Balkenende zouden de lonen niet meer mogen stijgen dan de prijzen. Deze week werd bekend dat de economische groei bijna tot nul is teruggelopen.

Om het investeringsklimaat in de komende jaren niet te laten verslechteren, wil het kabinet de lasten voor werkgevers in het komende jaar in ieder geval niet verhogen. Of het kabinet de werkgevers ook tegemoetkomt door de sociale premies te verlagen, liet de premier in het midden.

Dezer dagen wordt bekeken waar er in het komende jaar bezuinigd kan worden en welke lastenverzwaring er moet komen. Maandag zal het kabinet daar verder over spreken.

Het idee van minister Heinsbroek van Economische Zaken om het kwartje van Kok en de onroerendezaakbelasting twee jaar eerder, namelijk in 2003, af te schaffen om de economie te stimuleren, ondersteunt Balkenende niet. „Dat is een keynesiaanse theorie, maar als je die toepast moet je ook het andere deel ervan toepassen, namelijk fors reserveren en bezuinigen in tijden dat het goed gaat. Dat is in de achterliggende jaren niet gebeurd.”

Dat Heinsbroek zijn ideeën via de media heeft geventileerd, verontrust Balkenende niet: „Ik was wel een beetje verrast, maar het is een nieuwe coalitie met nieuwe personen. Het gaat nu weer om collegiaal bestuur.”

Het staat voor de premier vast dat er op dit moment niet beknibbeld mag worden op de extra uitgaven die staan gepland voor onderwijs, zorg en veiligheid. Het kabinet streeft naar een begrotingsoverschot. Dat wordt dit jaar niet gehaald. Aanvankelijk werd gedacht aan een tekort van enkele tienden van procenten. Dat wordt volgens Balkenende „ietsjes meer.” Het streven is erop gericht op het tekort van volgend jaar niet groter te laten zijn dan dit jaar. Het gehele tekort van volgend jaar wegwerken is volgend Balkenende onmogelijk. „Dan zouden er draconische maatregelen genomen moeten worden.”