Een tikkeltje zelfvoldaan laat beleidsmedewerker Rob Goedhart van de Consumentenbond het titelblad van de Consumentengids uit december 1980 zien. „Het schandaal van het weggegooide geld”, staat er te lezen. Ruim 26 jaar geleden waarschuwde de bond al voor levensverzekeringen.De geschiedenis herhaalt zich nu met beleggingsverzekeringen. Weliswaar is de naam iets anders, de essentie komt op hetzelfde neer. Voeg een levensverzekering en een beleggingsproduct bij elkaar en er ontstaat een beleggingsverzekering. De fiscaal vriendelijke producten worden veel gebruikt voor de aflossing van de hypotheek of een koopsompolis.

Dat de ophef over de polissen nu zulke grote vormen aanneemt, verbaast Goedhart niet, zo laat hij weten tijdens een informatiebijeenkomst gisteren. „Sinds enkele jaren hebben we de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Zij heeft de resultaten van het onderzoek naar de politiek gestuurd. Zo is het balletje gaan rollen.”

De toezichthouder oordeelde vorig jaar snoeihard over de beleggingsverzekeringen: „Complex, onvolledige informatie en relatief duur.” Het Verbond van Verzekeraars stelde daarop een commissie in onder leiding van oud-ombudsman Job de Ruiter. Ook hij constateerde een gebrekkige transparantie.

Goedhart onderschrijft de conclusies van de commissie grotendeels. Zo is volgens hem de financiële bijsluiter slechts geschikt voor een eerste kennismaking met een product, worden beleggingsverzekeringen dikwijls ten onrechte aangeprezen als een vorm van sparen en krijgen consumenten onvoldoende inzicht in de kosten.

Een ander belangrijk pijnpunt zijn de hoge kosten in de beginfase. Tussentijds afkopen of premievrij maken van een polis wordt hierdoor zeer verliesgevend. „Een beleggingsverzekering is pas aan het einde van de looptijd interessant. Maar welke consument kan garanderen dat hij dertig jaar niet aan een product komt?” zo vraagt Goedhart zich af.

De Consumentenbond vindt het jammer dat de commissie-De Ruiter geen uitspraken doet over lopende verzekeringen. „Het is begrijpelijk, maar wel vervelend.” Goedhart ziet echter in het rapport wel aanknopingspunten voor verdere actie. „De aanbevelingen zijn gestoeld op gemaakte fouten uit het verleden. Er zit gewoon iets niet helemaal jofel. De mist is nog niet opgetrokken.”

De toezegging van verzekeraars om bestaande polishouders meer inzicht te geven, gaat volgens de Consumentenbond niet ver genoeg. De belangenbehartiger pleit voor een staatscommissie die de onderste steen boven moet halen. Op 8 februari wordt in een algemeen overleg in de Tweede Kamer besloten of zo’n commissie in het leven wordt geroepen. Tot die tijd lobbyt de bond bij vertegenwoordigers van politieke partijen.

Minister Zalm is geen voorstander, zo weet Goedhart, maar de beleidsmedewerker ziet wel mogelijkheden. „Afgaande op de eerste geluiden stemmen PvdA, GroenLinks en SP voor een onafhankelijk onderzoek. De sleutel ligt bij het CDA.”

Besluit de politiek zich afzijdig te houden, dan valt een belangrijke troef weg. Stichting Verliespolis, waarin ook de Consumentenbond participeert, heeft inmiddels ruim 60.000 mogelijk gedupeerden geregistreerd, maar een collectieve rechtsgang lijkt lastig. „Juridisch draait alles om het begrip misleiding, maar niet iedereen is op dezelfde manier misleid.”

Rest een individuele gang naar de rechter. Daar zitten veel burgers niet op te wachten, beseft Goedhart. „Ze zijn dan op zichzelf aangewezen. Wel kunnen zij vanaf 1 april van dit jaar hun klacht deponeren bij het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening, KiFiD.”

Zover is het nog niet. Voorlopig adviseert de Consumentenbond verontruste consumenten om vooral niets te doen. Afkopen is sowieso een vorm van paniekvoetbal. Het staat nog allerminst vast dat alle polishouders zijn gedupeerd. Nu een polis afsluiten, raadt Goedhart in ieder geval af. „Zolang ik niet weet of de remmen het doen, adviseer ik mijn buurman ook niet de auto te kopen.”