Kort daarvoor zal het verbod op de LTTE waarschijnlijk ook worden opgeheven. Of het daadwerkelijk komt tot een vredesakkoord is onzeker, maar de honderdduizenden ontheemde Tamils op het eiland maken zich al wel op voor de terugkeer naar huis.

De LTTE, goed georganiseerd en zeker zo’n 10.000 manschappen groot, strijdt sinds 1983 voor een eigen staat in het noorden en oosten. Dat er een apart land voor de Tamils komt op Sri Lanka lijkt uitgesloten. De regering wil alleen praten over vergaande autonomie. De LTTE in het noorden en oosten lijkt zich schoorvoetend te willen schikken.

Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn al 103.000 Tamils sinds het begin van de wapenstilstand eerder dit jaar teruggekeerd naar hun vaak verwoeste woningen. Ongeveer 37.000 mensen keerden terug op het noordelijk schiereiland Jaffna. De gelijknamige stad in dit eilandsdeel is nog altijd in handen van zo’n 30.000 regeringssoldaten.

In Jaffna-stad is de bevolking de afgelopen flink vergrijsd. Jonge mannen en vrouwen, maar ook kinderen, moesten vechten voor het ideaal van de Tamil-staat. De UNHCR heeft becijferd dat er nu zeker 20.000 weduwen wonen in de voorheen welvarende handelsstad.

Jaffna geldt al eeuwen als het bolwerk van de Tamil-minderheid. De etnische groep maakt circa 18 procent uit van de bevolking, die in totaal iets meer dan 19 miljoen zielen telt. Driekwart van de Srilankanen is Singalees. Een klein percentage is Burgher, afstammelingen van Nederlandse kolonisten.

De oorlog in Sri Lanka heeft de afgelopen twintig jaar bijna 70.000 levens geëist. Nederland herbergt momenteel bijna 8400 mensen die uit Sri Lanka afkomstig zijn. Een groot deel van hen bestaat uit personen die voor het geweld op hun eiland in de afgelopen jaren op de vlucht sloegen.

Volgens UNHCR zijn er 817.000 Tamil-vluchtelingen buiten Sri Lanka, de meesten (400.000) in Canada. Nog eens 800.000 anderen zijn door het geweld ontheemd geraakt in eigen land.

Cruciaal voor de terugkeer van de laatste groep is de recente heropening van de A9, ook de ”snelweg van de dood” genoemd wegens de bloedige gevechten rond deze strategische weg. Gewoon verkeer was er tot voor kort verboden. De weg biedt via de zogeheten Olifantpas toegang tot het schiereiland Jaffna. Nu staat de weg vol met kleine volgeladen vrachtwagens van Tamils die terugkeren. Velen hebben hun geboortedorp al twintig jaar niet meer gezien. Tussen de terugkeerders mengen zich nu ook voorzichtig de eerste toeristen, voor wie dit gedeelte van het eiland jarenlang ook verboden terrein was.

De wederopbouw van de veelal verwoeste Tamil-gebieden zal miljarden vergen. Internationale donors beschikken momenteel evenwel over beperkte middelen en de internationale gemeenschap maakt zich al jaren nauwelijks druk over de oorlog in Sri Lanka. Noorwegen is een uitzondering. Het land bemiddelde tussen de LTTE en Colombo en wist beide partijen aan de onderhandelingstafel te krijgen.

Voor de teruggekeerde Tamils blijft de vraag vooralsnog open of de LTTE daadwerkelijk de altijd beloofde vooruitgang zal brengen in de Tamil-regio’s. Veel scholen zijn vernield, medische voorzieningen zijn er nauwelijks en de voedselvoorziening is vaak problematisch. Een vredesregeling is dan in zicht; een betere toekomst voor de Tamils, de blijvers en de terugkeerders, is nog ver weg.