Nog dagelijks melden zich gedupeerden bij het Dordtse advocatenkantoor. Zij legden ooit geld in bij zakenman Arie Stok omdat hij ongekende rendementen zou uitkeren. Sommigen weten nog van niets en krijgen tot hun schrik te horen dat er van de vele miljoenen die bij Stok zijn belegd, niets meer is terug te vinden.

Mr. Hamm en zijn medewerkers hebben het afgelopen jaar tientallen betrokkenen ondervraagd. Ook Stok zelf werd diverse keren stevig aan de tand gevoeld. Stapels documenten spitten ze door en vaak vielen ze van de ene verbazing in de andere. Maar het geld van de vele honderden gedupeerden blijft spoorloos.

Alleen in Zwitserland kon een bedrag van 70.000 gulden worden achterhaald, maar daarop was helaas beslag gelegd in verband met een strafzaak tegen een zakenrelatie van Stok. De man wordt verdacht van drugshandel en zwartgeldpraktijken.

Oplichting
Over gedupeerden gesproken: ook Hamm kan zijn naam aan de lange lijst toevoegen. Hij en zijn medewerkers staken tot nu toe al 350 uur in het onderzoek zonder dat er enige vergoeding tegenoverstaat. In andere faillissementen zijn er vaak nog tegoeden waaruit het honorarium kan worden betaald, maar daarvan is in dit geval geen sprake.

Dat hij zo veel tijd en energie in de zaak-Stok steekt, beschouwt hij als een bijdrage aan het algemeen belang. De rechtbank heeft hem dat overigens ook nadrukkelijk gevraagd. Anders zou iedere oplichter die een lege boedel achterlaat, vrijuit kunnen gaan.

Als het aan de Dordtse advocaat ligt, gaat het boek nog lang niet dicht. Zijn hoop is nu vooral gevestigd op justitie. Deze week werd bekend dat Hamm aangifte deed tegen Stok wegens oplichting, verduistering, deelname aan een criminele organisatie en nog een serietje andere strafrechtelijke vergrijpen.

Een drietal gedupeerden uit Krimpen aan den IJssel ging hem eerder dit jaar voor. Zij vingen bot. Waarom probeert Hamm het dan nog een keer? „Omdat wij zo veel belastend materiaal hebben verzameld, dat justitie hier naar onze mening niet omheen kan. Het gaat om vele miljoenen. Het aantal gedupeerden loopt in de honderden. Hier is strafvervolging op zijn plaats."

Een ander argument is dat de rechtsorde ernstig geschokt is, vooral in de kerkelijke kringen waartoe Stok zich rekent. Hamm wijst erop dat deze groepering erop vertrouwt dat geloofsgenoten elkaar niet bedriegen. Daar komt bij dat Stok veel leed heeft veroorzaakt. Mensen hebben in goed vertrouwen hun hele pensioen- en spaargeld ingelegd, soms zelfs complete melkquota.

Vervolg
Het belangrijkste resultaat van het onderzoek van mr. Hamm en zijn medewerkers is de vaststelling dat Stok in de loop der jaren minstens 40 miljoen gulden moet hebben aangetrokken. Eerst deed hij dat via het piramidespel Orpiton, later ook via het beleggingssysteem “Het Ei” en via een hypotheekplan. Wie Stok 10 procent van de benodigde hypotheek toevertrouwde, zou na verloop van tijd 100 procent krijgen uitbetaald.

Ook kon worden ingelegd bij Helping Hands, een Amerikaanse organisatie die in handen was van iemand die met de nicht van Stok was getrouwd. Volgens de Dordtse zakenman zou het geld aan goede doelen worden besteed, maar dan zo dat het met stevige rendementen zou terugkeren. Niemand die ooit een cent terug heeft gezien. Wat er in Amerika met de gelden is gebeurd, blijft tot op de dag van vandaag een raadsel.

Er is een groot aanvullend onderzoek nodig om de beerput die Stok heeft achtergelaten, verder uit te diepen. Werk voor een forensisch accountantskantoor, vindt Hamm. Daarom heeft hij een financiële bijdrage aangevraagd uit het desbetreffende fonds van het ministerie van Justitie.

In de vriezer
Als het vervolgonderzoek er komt, zal dat een internationaal karakter hebben, want Stok en zijn secondanten hebben overal ter wereld bankrekeningen geopend. Aan vliegreizen en luxueuze hotels is heel wat ingelegd geld gespendeerd. Stok zelf was vaak in het vliegtuig te vinden en hij liet zich daarbij altijd vergezellen door een medewerker. Dat vond hij nu eenmaal makkelijk. Dat hij zelf niet schrijven kan, zal daarbij ongetwijfeld hebben meegespeeld.

Een grote handicap bij het onderzoek is dat er geen fatsoenlijke boekhouding op na werd gehouden. Er werd veel met contant geld gewerkt, dat in de vriezer werd gelegd, zonder het te registeren. Als de vriezer vol was, ging het geld met koffersvol naar Luxemburg of een andere Europese bestemming.

Wat Hamm zo mogelijk nog onbegrijpelijker vindt, is dat Stok geen zekerheid vroeg van gelden die hij bij derden onderbracht. De Dordtse zakenman verklaarde daarover dat hij door vrienden en bekenden is opgelicht, omdat ze er met zijn geld vandoor bleken te zijn gegaan. De curator wil het niet uitsluiten, want het werd hun wel erg gemakkelijk gemaakt. Zo werd de bedrieger volgens hem bedrogen.

Bedelbrief
Toch houdt Hamm er ook nog rekening mee dat Stok wel degelijk weet waar zich een deel van het geld bevindt. Vast staat in ieder geval dat Arie niet in zijn eerste leugentje hierover is gebleven. In eerste instantie zei hij geen flauw idee te hebben waar de vele miljoenen waren gebleven, maar toen hij met allerlei feiten werd geconfronteerd, kon hij opeens voorrekenen dat alles was opgemaakt. En ook dat kon aan de hand van documenten worden weerlegd.

Wat hij eveneens verzweeg, was de opbrengst van de bedelbrief die hij dit voorjaar verstuurde aan de overgebleven volgelingen. Daarin schreef hij nieuwe donaties nodig te hebben om mensen te kunnen inschakelen bij het terughalen van de verdwenen miljoenen. „De kaakjes zijn er, maar zitten nog in de rol", liet hij weten. Naar eigen zeggen was hij zelf helemaal blut. „Mijn loon is nu dat ik vanaf mei vorig jaar ben ondergedoken, mijn kinderen verblijven op verschillende adressen en reizen 150 km per dag om op een veilige school les te krijgen."

Als de actie zou mislukken, ging hij „ramen zemen bij een pont of zo." Als we hem moeten geloven, heeft het daar even naar uitgezien, omdat er geen gulden zou zijn binnengekomen. Derden beweerden evenwel dat hij 100.000 gulden met de bedelbrief zou hebben binnengehaald. Stok bracht dat bedrag later tegenover de curator terug tot 38.000 gulden.

Hij had geen problemen met de actie. „Ik mag vragen wat ik wil. De helft betaalt wat ik vraag. Ze hebben gewoon vertrouwen in mij."

Wirwar
Niet alleen tegen Stok, ook tegen een aantal medewerkers heeft Hamm aangifte gedaan. Een van hen is een 27-jarige dame die samen met Arie leiding gaf aan het inlegcircus. Een ander die wat de curator betreft voor het hekje moet komen, is een adviseur uit Nieuwegein. Hij stelde contracten op, beheerde de administratie en riep een wirwar van stichtingen en bv’s in het leven. Dat gebeurde om Stok buiten schot te houden.

Dat lijkt goed gelukt te zijn, want het privé-faillissement van Stok is tot nu toe niet aangevraagd.

Mr. Hamm: „Ik ben dat wel van plan. Ik wil alles binnenstebuiten keren."

Worden dan ook de activiteiten van Stok in Roemenië tegen het licht gehouden?

Hamm: „Dat daar tot nu toe door ons geen onderzoek naar gedaan is, heeft te maken met het feit dat die activiteiten niet in naam van Stok BV plaatshadden. Ons onderzoek richtte zich op de bv, want die is failliet."

Hoe groot acht u de kans dat justitie zal zeggen: Hier steken we geen energie in, want die gedupeerden hadden dollartekens in de ogen en lieten zich wel erg gemakkelijk beetnemen?

Hamm: „In 1996 heeft Stok verklaard dat hij toen al wist dat hij de beloofde rendementen nooit waar kon maken. Toch is hij daarna gewoon doorgegaan. Dat deed hij zelfs na zijn veroordeling in 1997. Ik kan me niet voorstellen dat justitie dat zo maar laat lopen. Daar moet toch wat aan gedaan worden."