De armoede is vaak schrijnend zichtbaar in Zuid-Afrika: slums barsten uit hun voegen, bedelaars beproeven hun geluk bij verkeerslichten, in sommige wijken heeft niemand werk.Maar wetenschappers en beleidsmakers klagen dat ze geen nauwkeurig zicht hebben op het probleem, de manieren waarop mensen ermee omgaan en het effect van overheidsprogramma’s.

Daar komt in 2007 verandering in. Onderzoekers zullen in heel het land 8000 gezinnen bezoeken en de naar schatting 30.000 gezinsleden uitvoerige vragenlijsten voorleggen. De bedoeling is die gesprekken geregeld te herhalen, jaar na jaar. De onderzoekers zullen proberen ook het contact te behouden met gezinsleden die wegtrekken omdat ze trouwen of gaan studeren.

„Om de armoede te kunnen bestrijden, moeten we veel beter weten welke krachten mensen uit de werkloosheid halen en waarom anderen geen baan vinden en geen nieuwe vaardigheden aanleren”, zegt Ingrid Woolard van Saldru, een onderzoekseenheid aan de universiteit van Kaapstad. „We moeten bijvoorbeeld ook de hinderpalen kennen tussen wetenschappelijk onderwijs en voortgezet onderwijs. Maar daarvoor moeten we grote groepen van mensen een lange tijd kunnen volgen.”

The National Income Dynamics Study, zoals het project officieel heet, wordt het grootste onderzoek over sociale mobiliteit dat ooit in Afrika is opgezet. De regering heeft er 3 miljoen euro voor over, om te beginnen voor een periode van drie jaar.

De resultaten van het onderzoek zouden in 2009 op internet moeten worden gepubliceerd. Respondenten worden niet betaald voor hun medewerking; meer dan T-shirts of theemokken kunnen ze niet verwachten.

De betrokken wetenschappers zijn nu al enthousiast over de gegevens die de studie zou moeten opleveren. „We zullen in staat zijn het effect van pensioenen en andere uitkeringen in te schatten”, zegt Woolard.

„We krijgen een veel beter beeld van de manier waarop gezinnen omgaan met grote veranderingen, zoals de dood van de kostwinner als gevolg van aids.” Bijna een op vijf van de 15- tot 49-jarigen in Zuid-Afrika is seropositief.

Zuid-Afrika zal ook eindelijk met zekerheid kunnen uitmaken hoe erg de armoede nog is in het land. Volgens de laatste editie van het ”Rapport over de menselijke ontwikkeling” van de VN moet ruim een derde van de Zuid-Afrikanen nog altijd rondkomen van minder dan 2 dollar per dag.

De Zuid-Afrikaanse regering schat dat een kwart van de actieve bevolking geen werk heeft en dat nog eens een kwart geen voltijdbaan vindt of onder zijn of haar niveau moet werken.