Wie op weg door Delft op zoek is naar de winkel van Sanny de Zoete komt de bijzonderste kerstversieringen tegen. De etalages hangen vol met sterren en ballen om de donkere dagen op te vrolijken. Vlak voordat Antiek en Design Linnengoed in zicht komt, verrijst een dennenboom -rijkelijk versierd- die in een boog glitters het luchtruim in spuit.De Zoete gruwt ervan. „Elk jaar moet er weer iets nieuws komen”, zegt ze. „Het ene seizoen moet alles in rood, het andere seizoen in groen.” Toch ontbreekt ook in haar winkel de kerstversiering niet. Een ronde tafel, voorzien van een tijdloos wit kleed met druivenranken, siert de etalage. Erop liggen servetten die in diverse vormen gevouwen zijn. Allemaal van damast. Aan het plafond heeft De Zoete kanten kleedjes gehangen. „Als tegenwicht voor alle versiering die elk jaar anders en gekker moet.”

Modetrends
Tegenover het vluchtige karakter van modetrends stelt De Zoete het damasten tafellinnen waar haar winkel vol mee ligt. Damast is een weeftechniek die al duizenden jaren geleden in China werd toegepast, maar in Nederland pas sinds 1600 voet aan de grond kreeg. Om een patroon te vormen, moeten draden van vaak eenzelfde kleur in verschillende richtingen geweven worden.

In de 17e eeuw ging het veelal om Bijbelse voorstellingen. In de winkel hangt -ingelijst- een kleed van de wonderbare visvangst. De Zoete heeft een groot servet met afbeeldingen van Absalom liggen, dat ze nog moet taxeren. Ook laat ze een laken zien waarop verschillende keren het laatste avondmaal staat afgebeeld. „Een kleed met die voorstelling vindt z’n oorsprong vaak in de 19e eeuw.”

De Zoete heeft het recht verworven om ontwerpen voor tafellinnen van sierkunstenaar Chris Lebeau (1878-1945), het dessin Grit 2001 van kunstenaar Peter Struycken en het vaak op avondmaalstafels gebruikte dessin Druivenranken opnieuw te laten weven. Omdat haar zaak in het voorjaar van 2007 12,5 jaar bestaat, heeft ze een bijzonder ontwerp van Lebeau opnieuw uitgetekend. Het gaat om een dessin dat hij voor dochter Margot van de linnenfabrikant maakte. Wie goed kijkt, ontwaart niet alleen het meisje, maar ook verschillende stukken van haar lievelingsspeelgoed. De Zoete kan er lyrisch van worden. „Ik vind dit echt Lebeaus meesterwerk en zie het als mijn missie om het weefsel opnieuw te laten maken. Ik hoop dat hierdoor ook jonge mensen weer oog krijgen voor de schoonheid van damast.”

De Zoete was dertig toen ze voor het eerst een 17e-eeuws, damasten kleed aanschafte. „Toen ik het kleed op mijn tafel neerlegde, was ik verkocht. Ik kwam helemaal tot rust. Ik denk door de warme uitstraling die het heeft. Ik voelde de spanning zo wegvloeien.”

Sinds die tijd eet ze nooit meer op een kale tafel. „Dat voelt zo hard, zo kil.” Zelfs als ze patat met een kroket eet, legt ze er een 17e-eeuws servet onder. „Echt waar, zo’n kroket smaakt dan een stuk lekkerder.”

Het damasten tafellinnen sprak haar zo aan dat ze op haar 37e besloot kunstgeschiedenis te gaan studeren. Haar doel was al direct om op damast af te studeren. Nu is ze de enige kunsthistoricus die gespecialiseerd is in dit soort tafellinnen. Ze werkte mee aan verschillende exposities in het Textielmuseum in Tilburg en schreef twee boeken over dit onderwerp.

Placemat
De waarde van damast wordt door velen onderschat. Veel kleden blijven in de kast liggen of belanden uiteindelijk in de zak van Max. De Zoete vertelt dat ze eens een 17e-eeuws kleed op een rommelmarkt vond. Het was gebruikt als afdekkleed bij het schilderen.

Dat veel mensen tegenwoordig een zeiltje of placemat op tafel neerleggen doet haar pijn, maar past volgens haar in het tijdsbeeld. „Het is snel schoon te maken. Handig voor als je weinig tijd hebt. Ook de maaltijden worden vaak om dezelfde reden snel bereid. Alleen met Kerst is het anders. Dan wordt er tijd uitgetrokken om uitgebreid te tafelen. En natuurlijk komt dan het damasten kleed weer tevoorschijn. Als mensen dat tenminste nog ergens kunnen vinden.”

Tot 1960 was de situatie anders. Ieder pasgetrouwd echtpaar kreeg een pakket huishoudlinnen mee, dat dagelijks werd gebruikt. „Mensen staken vroeger meer tijd en energie in het bereiden van eten. Als je je eigen graan verbouwt en je eigen brood bakt, besteed je als vanzelf ook meer aandacht aan het opdienen.”

Het belangrijkste doel van een damasten laken was de bescherming van de tafel eronder. Hoewel het bezit van veel mooie kleden eveneens een statussymbool was. „Hoe fijner de garens, hoe duurder het kleed. Dat is nog steeds zo. Het echt mooie linnen wordt geweven met veertig draden op een centimeter.”

Rustpunt
De Zoete pleit voor een tafelkleedrevolutie. „Door een tafelkleed neer te leggen geef je aan dat de maaltijd een belangrijk moment is, een rustpunt op de dag. Je gaat als vanzelf meer aandacht aan het eten besteden. Zo zet je op een damasten kleed niet zo snel een pan neer. Dus pak je er dekschalen bij. En als je dan toch bezig bent, gebruik je ook het mooie servies.”

Volgens haar is de revolutie inmiddels begonnen. „Ik krijg hier echt niet alleen zestigers in de winkel, maar ook jonge mensen. Prins Willem-Alexander en Máxima bijvoorbeeld. Zij hebben een linnenpakket bij mij aangeschaft. Maar niet alleen zij kiezen ervoor een damasten tafellaken aan te schaffen. Er is verschil met vroeger. Toen moest je een heel set tafellinnen hebben. Nu mag het. Mensen kopen het linnen bewust.”

Meer informatie: 015-2135520 en www.sannydezoete.nl. Prijzen variëren, maar een zuiver linnen damasten tafelkleed is te koop vanaf 300 euro.