In zes dagen van Kaap de Goede Hoop tot de Tafelberg
„Er valt hier zo veel te vertellen. Over de planten, over de berg en over wat dat alles voor mijn mensen betekent.” Aan het woord is Noluthando Mathe uit een township bij Kaapstad, een van de 420 gelukkigen die dankzij een wandelpadenproject op de Tafelberg kon ontsnappen aan de werkloosheid. „Het is een fantastische manier om zo toeristen iets bij te brengen over mijn cultuur.”
De nationale overheid van Zuid-Afrika investeerde 4,6 miljoen rand (bijna een half miljoen euro) in de aanleg van vier wandelpaden op en rond de Tafelberg, de huisberg van Kaapstad. De zogenaamde Hoerikwaggopaden danken hun naam aan het woord dat de Khoi, de oorspronkelijke inwoners van het land, gebruikten voor deze ”berg in de zee”. Drie van de vier paden zijn intussen open. Het vierde en meest uitdagende pad brengt sportieve wandelaars in zes dagen van het puntje van Kaap de Goede Hoop tot op de Tafelberg.Het project is niet alleen een goede zaak voor het toerisme en voor de bescherming van het landschap en de biodiversiteit, het wil ook wat doen aan de sociale ontwikkeling en de armoedebestrijding in de townships, de zwarte wijken die gebukt gaan onder een hoge werkloosheid. Bij de rekrutering van gidsen, natuurbeschermers en bouwarbeiders ging de voorkeur uit naar kansarme jongeren uit probleemwijken.
Nolunthando Mathe is afkomstig uit het township Masiphumelele, nabij Vishoek. De 27-jarige vrouw is door het dolle heen als ze in 2004 na een strenge selectie, die twaalf dagen in beslag neemt, wordt aangenomen als natuurgids. Twee jaar later kan ze zich een beetje expert noemen inzake eerste hulp bij ongelukken, geologie, geschiedenis en navigatie.
„De bezoekers leren iets over de lokale cultuur en onze gidsen leren iets over het leven in de rest van de wereld”, zegt Fran Hunziker, die de opleidingen coördineert. Het gidsdiploma beantwoordt aan nationale opleidingscriteria, zodat de afgestudeerden een carrière in het toerisme kunnen uitbouwen. „Ze kunnen met hun diploma in het hele land terecht en hun kennis uitbouwen door cursussen te volgen.”
Mathe is zich bewust van haar kansen in de snel groeiende toeristische sector van Zuid-Afrika. „Deze baan biedt me de mogelijkheid een betere toekomst te geven aan mijn dochter. Bovendien geef ik het goede voorbeeld.” Haar 10-jarige dochter steekt ondertussen de eigen ambitie niet onder stoelen of banken. „Onlangs zei ze dat ze psychiater wilde worden.”
Ook de 30-jarige Grabeth Nduma ziet het groot. „Wanneer de tijd rijp is, wil ik mijn eigen bedrijfje beginnen. Als bedrijfsleider moet je altijd met nieuwe ideeën op de proppen komen. Op die manier hou je steeds een doel voor ogen.”
Volgens Hunziker is het de bedoeling dat de gidsen als zelfstandige onderaannemers gaan werken, maar enkel wanneer de paden een toeristisch succes worden. „We willen hen geen bedrijfje laten beginnen zolang er geen vraag is naar hun diensten. Die fout hebben we al eens gemaakt.”
Bij de ontwikkeling van het project waren 300 mensen betrokken. De arbeiders kregen een eerste opleiding in de praktijk en de kans zich verder te scholen. „Wanneer het programma is afgelopen, moeten ook zij met hun vaardigheden iets kunnen aanvangen op de arbeidsmarkt”, zegt bouwleider Lwandiso Reve. Dat geldt in het bijzonder voor de groepsleiders die verantwoordelijk waren voor het management van een team van twaalf tot vijftien arbeiders.
De paden op de Tafelberg zijn niet alleen voor toeristen bedoeld. Het Volkspad richt zich speciaal op jongeren uit de townships rond Kaapstad. Het pad werd gefinancierd volgens de Robin Hoodmethode. Voor de rijkere toeristen ontwikkelde het parkbestuur een luxueus Tafelbergpad. Met hun financiële bijdrage daarvoor betalen zij voor de kansarme jongeren op het Volkspad. Die krijgen de kans iets te leren over de natuur en een nachtje in de bergen door te brengen. Voor veel Zuid-Afrikanen zou dat de eerste keer zijn.