Voorafgaand aan de top in Brussel vatte minister Bot (Buitenlandse Zaken) donderdag het nieuwe strenge beleid nog eens krachtig samen: „Geen data meer noemen voor toetreding van nieuwkomers, geen groepstoetredingen meer en beginnen met de moeilijkste dossiers". Een groepstoetreding kende de EU ruim twee jaar geleden toen acht Oost–Europese landen, Malta en Cyprus in een klap lid werden.De toetreding van Roemenië en Bulgarije hoort daar in feite ook nog bij. Deze twee landen hadden al ruim van tevoren te horen gekregen dat ze per 2007 of anders 2008 zouden toetreden. Daarom was er onvoldoende druk om de strijd tegen corruptie en misdaad harder te voeren.

De nieuwe strengheid toonde de EU meteen al door een verzoek van onder meer Italië en Oostenrijk om Servië wat minder beperkingen op te leggen van tafel te vegen. De Unie blijft eisen dat het Balkanland eerst volledig meewerkt met het Joegoslavië–Tribunaal, iets waar Nederland ook altijd op heeft aangedrongen. Servië moet eerst de oorlogsverdachten Radovan Karadzic en Ratko Mladic oppakken en uitleveren.

De Europese leiders besloten donderdag ook voorlopig bij Europabrede justitie–besluiten hun veto te behouden. Een voorstel van het Finse voorzitterschap om de veto’s te verruilen voor een systeem waarbij besloten wordt met een gekwalificeerde meerderheid, wezen de EU–leiders af.

In de Europese grondwet, vorig jaar weggestemd in Frankrijk en Nederland, stond dat de veto’s op meer onderwerpen moeten worden losgelaten. Nederland is daar in principe wel voor, maar is bang voor druk vanuit de EU om bijvoorbeeld het softdrugs– of euthanasiebeleid te veranderen.

Premier Balkenende, na het crisisdebat in de Tweede Kamer nog juist op tijd voor de top in Brussel gearriveerd, verzette zich ook tegen de Russische wens tot onderhandelingen apart met de EU–landen over hun vleesexport.

Rusland had landen apart benaderd voor een rechtstreeks akkoord in plaats van een EU–verdrag. Het dreigt over twee weken de grenzen te sluiten voor al het EU–vlees, omdat het problemen verwacht met Roemeens en Bulgaars vlees. De boycot scheelt de EU–landen 1,7 miljard euro aan inkomsten per jaar.

Balkenende en Bot waren op de top aangekomen na een aantal hectische dagen in Den Haag over het uitzetten van uitgeprocedeerde asielzoekers. Bot zei dat de kabinetscrisis de Nederlandse positie in Europa niet heeft verzwakt.

Bot voorziet dat 2007 een moeilijk jaar wordt voor de EU omdat vier landen een nieuwe regering krijgen. „Frankrijk, Oostenrijk, Groot–Brittannië, wij: dan heb je er zo al vier. Dat maakt 2007 geen makkelijk jaar voor Europa".