„Het oude dispuut tussen Luther en Erasmus is een dwaas dispuut”, aldus Houtepen. „Wat wij willen en verlangen, is niet onvrij, in de zin van toeval of determinisme, maar we zijn verantwoordelijk voor de keuzen die we maken.”Prof. Houtepen, emeritus hoogleraar oecumenische theologie in Utrecht, vergeleek in zijn lezing de Bijbelse visie op de mens met de visie op de mens in de moderne theologie. Hij wilde laten zien dat het theologische begrip van Gods genade, of liever van de genadige God, een antwoord geeft op al deze vragen. „Maar dan moet het genadebegrip wel van een aantal historische aanslibsels worden ontdaan.”

Het Bijbelse mensbeeld kenmerkt zich door het beeld-zijn van God en door genade. „Wij staan in de gunst bij God. Hij schept plezier in de mens, wij leven uit, met en tot God, wij mogen er zijn. Velen hebben een idee van genade als een soort toegevoegde waarde: eerst zijn we onszelf, leiden we ons eigen leven en dan komt Gods genade erbij, als een soort surplus.

De theologie van de afgelopen halve eeuw heeft juist geprobeerd zich aan dit dualisme van materie en geest, van natuur en bovennatuur, van natuur en genade te ontworstelen.”

Genade is in de christelijke theologie volgens prof. Houtepen, die zelf rooms-katholiek is, verbonden met de idee van absolute verlorenheid, van gratieverlening aan misdadige mensen, die des doods schuldig zijn. „De christelijke visie op de verzoening heeft van de scheppende en bevrijdende God vooral een veeleisende soevereine en lichtelijk feodale vorst gemaakt, Die door de mensen in Zijn eer is aangetast en Die daarom om eerherstel vraagt, alvorens Hij Zijn toorn laat bedaren.”

De spreker wilde niet zeggen dat dit beeld onchristelijk is. „Er zijn te veel christenen die dit mensbeeld van huis uit hebben meegekregen. Maar het is niet Bijbels, het is voor joden en moslims onverteerbaar en het is voor onze agnostische buren niet uit te leggen. Genade volgt niet pas op de zonde, de zonde is het miskennen van de aan ons gegeven gave. Het is het verloochenen van het beeld Gods in de mens, het leven alsof wij niet met God van doen hebben.”

In dat kader noemde hij het oude dispuut tussen Luther en Erasmus over de genade en vrije wil een „dwaas dispuut.” „De mens leeft in de tussentijd van schepping naar verheerlijking. In Christus delen we in de vrijheid van de heerlijkheid van de kinderen Gods. Vrijheid is geen statische toestand, maar een voortdurende mogelijkheid tot initiatief, tot bekering en bevrijding. Israëls profeten hebben dat laten zien. Jezus’ optreden en boodschap is dat van een genezer, van iemand die mensen bevrijdt van hun obsessies en angsten, hun kwalen en vernedering.”