In heel Europa gaat traditiegetrouw begin december de nieuwe dienstregeling voor de spoorwegen in, altijd in een nacht van zaterdag op zondag. In Nederland gaat ditmaal het hele vertrouwde dienstregelingpatroon op de schop. Nieuwe tijden op nagenoeg alle lijnen, betere verdeling over het uur, meer treinen per uur en andere verbindingen.Volgens de NS is 90 procent van de vaste treinreizigers inmiddels op de hoogte van de veranderingen. „Een intensieve informatiecampagne zorgde daarvoor”, aldus Huberts. Bij de niet-vaste klant ligt het percentage bekendheid op 67 procent. „Maar dat groeit elke dag.”

”Simpel te onthouden” is een van de kenmerken van de nieuwe dienstregeling, aldus de NS. Voor veel lijnen en stations zijn zakkaartjes beschikbaar met vertrektijden, op te vragen of te downloaden op www.ns.nl. Ook de gele vertrekstaten van alle NS-stations zijn vanaf zaterdagnacht te downloaden. „Iedereen kan z’n eigen vertrekstaten in de meterkast ophangen.”

Van het nog steeds populaire papieren spoorboekje zijn dit jaar 110.000 exemplaren gedrukt, 20.000 meer dan normaal.

Het nieuwe spoorboekje dat over vier dagen geldt, is het meest bekritiseerde ooit. Er werd drie jaar aan gepuzzeld, maar vanaf de eerste openbaarmaking lagen de plannen onder vuur. Consumentenorganisaties eisten een jaar vertraging bij invoering, maar daar zagen ze bij de NS geen brood in. Verkeersminister Peijs en toenmalig staatssecretaris Schultz van Haegen van hetzelfde ministerie vroegen om aanpassingen, die waar mogelijk werden aangebracht.

De NS zetten vanaf het begin in op „een betrouwbaarder dienstregeling die minder gevoelig is voor kleine en middelgrote verstoringen.”

Het prestatiecontract met de overheid vraagt om een jaarlijks stijgend punctualiteitscijfer dat op „het drukst bereden spoorwegnet van Europa” niet te realiseren is met de oude dienstregelingsystematiek.

Volgens een woordvoerder is door de critici te snel de nadruk gelegd op kortere reistijden. „Terwijl betrouwbaarheid het eerste motief is.”

In de eerste week zullen 700 studenten dagelijks de reizigers in alle treinen tellen, terwijl honderden NS’ers zijn vrijgemaakt om eventuele knelpunten snel te kunnen oplossen. „Duizend servicemedewerkers en 4000 conducteurs zijn afgelopen maanden vertrouwd gemaakt met de nieuwe schema’s”, aldus een woordvoerder. „Die moeten zaterdag alle schema’s loslaten die in hun hoofd zitten. Afgelopen weken konden ze op ons intranet zelftests afleggen.”

De zorgen over gebrek aan materieel zijn grotendeels voorbarig, zeggen de NS. De zogenaamde „strategische buffer” van 10.000 extra zitplaatsen (boven op de 240.000 stoelen die normaal rondrijden) stroomde afgelopen tijd in op de rails, evenals het Sprintermaterieel dat recent vrijkwam van de Zoetermeer- en Hofpleinlijn. „Sommige treinen zullen nog wel krap zijn, maar niet krapper dan op dit moment.”

Eind januari zullen de 700 studenten opnieuw een weeklang tellen op alle lijnen en treinen.

De grote wijziging van 2007 wordt gevolgd door diverse ingrepen op het moment dat nieuwe infrastructuur wordt opgeleverd. In april moet de viersporigheid Amsterdam-Utrecht klaar zijn (vier maanden te laat), in januari gaat het goederenvervoer op de Betuweroute van start en de ingebruikname van de HSL-Zuid is voorzien voor juli.

„Vandaar dat in het spoorboekje hier en daar tijdelijke tabellen staan. Elk nieuw stuk infrastructuur geeft meer lucht. Ook in de dienstregelingen voor 2008 en 2009 zullen de veranderingen dus aanzienlijk zijn”, aldus de NS woensdagmorgen.