Hongaarse burgers kunnen vrij naar Zweden reizen, zonder visum. Dagelijks komen er met de Malmö-Budapest-budgetvlucht nieuwe Roma aan in Zweden, en niets wijst erop dat die trend op korte termijn zal veranderen. Meestal komen de Roma uit de arme zuidwestelijke regio Baranyamet.De werkloosheid onder Roma in die regio is hoog en langdurig. Veel Roma die vertrekken, zeggen dat ze in hun eigen land geen kans op werk hebben. Dat probleem bestaat al lang. De Roma maken in Hongarije 6 procent uit van de bevolking van 10 miljoen mensen. Ze worden gediscrimineerd in het onderwijs en op de arbeidsmarkt en leven soms al decennialang in armoedige omstandigheden.

De Roma zouden in de veertiende eeuw vanuit Azië naar Europa zijn gemigreerd. De anti-Romagevoelens laaiden onlangs weer op in Hongarije, nadat een groepje Roma verdacht werd van het lynchen van een onderwijzer. De Roma zouden de man hebben aangevallen omdat hij betrokken was bij een auto-ongeluk waarbij een Romameisje lichtgewond raakte.

Een aantal Hongaarse functionarissen en vertegenwoordigers van minderheidsgroepen is inmiddels een campagne begonnen om de Roma ervan te overtuigen in Hongarije te blijven. Met hun gebrekkige talenkennis en werkervaring zijn ze kansloos op de Zweedse arbeidsmarkt, zeggen ze. De campagne leverde tot nu toe nauwelijks resultaat op.

In de Hongaarse pers vragen commentatoren zich af of het werkelijk doel van de Roma wel is om asiel aan te vragen. In feite zouden ze gebruik willen maken van de goede sociale voorzieningen in Zweden, beweren zij.

Anderen bezien dergelijke analyses in de media met wantrouwen. „Ze stoken dit soort vuurtjes graag op in de media”, zegt Claude Cahn, programmadirecteur van het European Roma Rights Centre in Boedapest. „De dominante trend is om aan te nemen dat deze mensen profiteurs zijn en dat een land dat hun asiel verleent oerstom is.”

Cahn meent dat niemand echt de moeite doet om de situatie goed te onderzoeken. „Sommige Roma zouden echte vluchtelingen kunnen zijn”, zegt hij. „De vraag is of de Zweedse autoriteiten hun een eerlijke procedure gunnen en de zaken individueel beoordeelt.”

Roma uit Hongarije slaagden er eerder in om in Canada een vluchtelingenstatus te krijgen. Van alle aanvragen voor asiel door Roma, werd 30 procent daar gehonoreerd, zegt Cahn.

Als gevolg van beperkingen in verband met het EU-lidmaatschap, lijkt het echter onwaarschijnlijk dat Hongaarse burgers asiel kunnen krijgen in Zweden. In oktober handelde Zweden al 27 aanvragen af, waarvan er niet een werd gehonoreerd.

Het is voor het eerst in de geschiedenis dat Zweden geconfronteerd wordt met zo’n groot aantal EU-burgers dat asiel aanvraagt. Momenteel zijn er 300 aanvragen in behandeling. Ook deze aanvragers krijgen waarschijnlijk nul op het rekest, omdat er geen wettelijke grond is waarop burgers met een Europees paspoort als vluchteling kunnen worden opgenomen.

„Als op grond daarvan geen vluchtelingenstatus kan worden toegekend, kan een procedure heel snel worden afgerond”, zegt een Zweedse migratiefunctionaris. „Bij burgers uit niet-Europese landen ligt dat anders. Bij hen kan een procedure soms maanden duren.”

Alle Romazaken zullen individueel bekeken worden, zegt hij, maar de kans dat een aanvraag wordt toegewezen is volgens hem vrijwel nihil.

Volgens de functionaris doen geruchten de ronde dat het in Zweden erg gemakkelijk is om financiële ondersteuning en onderdak te krijgen. In een poging de trend te keren, heeft de Hongaarse staatssecretaris Edit Rauch aangekondigd dat de regering vanaf volgende maand geld zal uittrekken om tijdelijke banen te creëren in de regio Baranya.