De begeleiding van zendingswerkers begint al bij de voorbereiding op een uitzending en eindigt niet op het moment dat men voorgoed terugkeert in Nederland. In elke fase zijn er nieuwe gebeurtenissen die vragen om verwerking en aanpassing. Daarvoor worden zogenoemde debriefingsgesprekken met zendingswerkers en hun gezin georganiseerd. Zendingswerkers die terugkeren naar hun thuisland willen hun verhaal kwijt.Psycholoog en theoloog dr. Erik Spruyt, directeur van Le Rucher Ministries in Genève, is al twintig jaar betrokken bij Member Care. De basis en de structuur van het begeleiden van zendingswerkers ziet hij getekend in de weg die de Emmaüsgangers gingen en dat Lukas optekent in hoofdstuk 24:13-35. „Ze doen op weg naar Emmaüs een bewogen verhaal. Ze begrijpen niets van de gebeurtenissen die er in hun leven hebben plaatsgevonden. Ze praten er wel over. Dan voegt Jezus Zich bij hen. Hij gaat niet meteen bidden. Hij nodigt hen uit eerst te praten: debriefing op het hoogste niveau. Hij geeft hen een veilige plek om te delen. Zo moeten ook wij doen in een debriefingsgesprek met zendingsmedewerkers”, aldus Spruyt.

Volgens dr. Spruyt kunnen er ook gebeurtenissen in het leven van zendingswerkers zijn die hun beeld van God veranderen. Menig veldwerker had gehoopt dat Jezus Zijn genade en barmhartigheid zou laten zien, maar het gebeurde niet. Ze raken hun perspectief kwijt. „In het debriefingsgesprek kan het moment er zijn dat Jezus gaat spreken. Hij laat Zich dan opnieuw ontdekken”, zegt Spruyt.

De psycholoog probeert dit de soms ontgoochelde zendingswerker in een debriefingsgesprek ook te laten ontdekken. „Soms is God in een debriefingsgesprek de laatste, terwijl Hij bij de uitzending de eerste was.”

Spruyt wil daar niet een belerend vingertje bij heffen. Hij wil dat zendingswerkers hun gevoelens normaliseren en hij wil hen helpen hun ervaringen te evalueren en te verwerken.

Het is nodig om zendingswerkers praktische hulp te geven bij terugkeer in de thuiscultuur of ze te helpen het zendingswerk te blijven voortzetten. De thuisorganisatie of de kerkelijke gemeenschap noemt hij van essentieel belang. „Mijn doel is niet om happy zendingswerkers te maken. Wel wil ik laten zien dat ze er niet alleen voor staan. Ik wil ze laten zien wie God is en wat Hij doet”, zegt Spruyt.

Een aspect dat in debriefingsgesprekken met zendingswerkers vaak naar voren komt zijn schuldgevoelens wanneer men onverhoopt het zendingsveld heeft moeten verlaten als gevolg van oorlogsgeweld. Ook de abrupte overgang van armoede naar een luxe leven kan schuldgevoelens veroorzaken. Andere aspecten die zendingswerkers moeilijk kunnen verwerken zijn onopgeloste conflicten binnen het zendingsteam of onbegrip bij de thuisorganisatie.

In een van de workshops sprak traumapsycholoog en pastoraal werker drs. Bud Grüwel over het nut en de gevaren van debriefing na traumatische ervaringen. In de seculiere hulpverlening gaat men veelal niet verder dan een humanistische levensbeschouwing. „Vanuit onze christelijke visie willen wij juist binnen een pastorale context zendingswerkers naar verzoening leiden. Bijvoorbeeld hoe ze een schokkende gebeurtenis een plaats kunnen geven in de Bijbelse terminologie van eenheid van geest, ziel en lichaam”, zegt Grüwel.

Tim Verduijn, regiocoördinator Oostelijk Afrika van de Gereformeerde Zendingsbond (GZB), onderstreept het belang van debriefing. Ieder jaar bezoekt hij de naar zijn gebied uitgezonden zendingswerkers. Wanneer ze om de twee jaar met verlof naar Nederland komen vindt er ook een debriefingsgesprek plaats. Dat gebeurt ook als ze definitief terugkeren van het zendingsveld.

Verduijn erkent dat er soms onvoldoende begrip is voor de problemen die men ondervindt bij terugkeer. „Men is zelf veranderd en de thuissituatie is veranderd.”

Drs. Margrete Bac-Fahner, onder meer psycholoog bij het Instituut voor Transculturele en Missionaire Psychologie (ITMP), reikte in haar workshop de ingrediënten aan voor een goed debriefingsgesprek. Evenals de GZB maakt ook Zending Gereformeerde Gemeenten (ZGG) gebruik van de diensten van het ITMP.