Zalm (54) kondigde zijn afscheid zondag aan tijdens een uitzending in het televisieprogramma Buitenhof.Zijn besluit heeft niets te maken met de slechte verkiezingsuitslag van de VVD, zei hij. Het was een „puur persoonlijke afweging.” Zalm zei dat hij voor de verkiezingen „veel tijd” had om met zijn gezin te praten. „Toevallig liep het gesprek met vrouw en kinderen zo.”

Zalm is de langstzittende minister op Financiën ooit. Hij trad aan in het eerste paarse kabinet in 1994. Na de opkomst van Pim Fortuyn was hij korte tijd fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Zalm was na de opkomst van Pim Fortuyn en de zware nederlaag van de VVD bij de verkiezingen in 2002 korte tijd partijleider. „Uit verantwoordelijkheidsbesef”, zei hij zondag. „Er was niemand anders. Ik had een kwart van de voorkeursstemmen. Ik had geen keus.”

Van alle kanten kreeg Zalm meteen lof toegezwaaid. Een van zijn grootste tegenstanders in de Kamer, GroenLinks-Kamerlid en financieel specialist Vendrik, noemde hem „een van de beste ministers.”

Zalm heeft volgens Vendrik de afgelopen jaren „een heel zwaar stempel op het beleid gedrukt. Dat is knap. Ook al ben ik het vaak niet met hem eens. De VVD is Zalm heel veel dank verschuldigd.”

CDA-fractieleider Verhagen noemde Zalm een „beeldbepalende figuur van het laatste, anderhalve decennium” en „een betrouwbare partner.”

Ook op Europees niveau, bij de komst van de euro en de vorming van het Stabiliteitspact dat de euro sterk moest houden, liet de minister zich volgens Verhagen gelden.

Volgens VVD-leider Rutte is de minister „hét toonbeeld van financiële degelijkheid.” Hij heeft grote bewondering voor hem. In zijn periode wist Zalm de Staatsschuld terug te brengen van 80 naar 50 procent van het Bruto Binnenlands Product. „Hiervoor verdient hij een staande ovatie”, aldus Rutte.

Zondagochtend belde Zalm belde met Rutte over het besluit. „Hij had gehoopt dat ik weer beschikbaar zou zijn als de VVD weer in de regering zou komen.”

De bewindsman verwacht een moeilijke formatieperiode. Hij sluit zelfs een kabinet met de VVD niet uit.

Zalm, die tijdens de formatieperiode demissionair minister van Financiën blijft, zei na de politiek een baan in het bedrijfsleven te ambiëren. Hij heeft nog geen concrete aanbiedingen.