Lag het alleen aan het herfstweer en het vallend blad of ging het om meer bij wat een bedrukte stemming veroorzaakte? Zelfs de verkiezingen in Nederland droegen ertoe bij. De SP kwam immers als voornaamste winnaar uit de bus, en juist die partij keerde zich vorig jaar fel tegen de Europese grondwet. Een groter aantal zetels in het parlement, betrokken bij de coalitievorming: kortom, een toenemende invloed. Dat voorspelt wellicht weinig goeds voor de in 2007 te herstarten discussie over een nieuw verdrag. Ook Wilders presteerde uitstekend en hij geniet tot over onze grenzen bekendheid als fervent tegenstander van het toetredingsoverleg met Turkije.Is de proteststem van het electoraat, zoals de uitslag met de opmerkelijke resultaten voor de groeperingen uiterst links en uiterst rechts wordt geïnterpreteerd, niet iets waar de EU bezorgd over moet zijn? luidt de vraag op EurActiv, een onafhankelijke website die allerlei informatie verzamelt over ontwikkelingen en opvattingen binnen de Unie. Voorts treffen we daarop de conclusie aan -hoewel Europa in de campagne geen rol heeft gespeeld- dat Nederland langzamerhand een ommezwaai maakt van „een betrouwbare EU-minnende partner tot een eurosceptische natie.”

Van officiële zijde geen commentaar. De Europese Commissie wenst niet de schijn te wekken dat zij zich mengt in de politieke keuze van de burgers in een lidstaat. Toch waren het woensdagavond geen leuke berichten voor haar. Uren eerder viel er in het Berlaymontgebouw aan het Schumanplein in Brussel ook al weinig positief nieuws te beluisteren. Wat gemeld werd tijdens de dagelijkse briefing en de gebruikelijke persconferenties na afloop van de wekelijkse vergadering van genoemd college riep bepaald niet het beeld op van een daadkrachtig en succesvol opererende EU.

Zo kwam commissaris Almunia (Economische en Monetaire Zaken) rapporteren dat verschillen in groei en inflatie aantonen dat diverse eurolanden na de invoering van de gezamenlijke munt nog te veel hun eigen weg gaan. Zijn collega Spidla (Sociale Zaken) belegde een ontmoeting met het journaille enkel om aan te kondigen dat hij van belanghebbende organisaties standpunten wil ontvangen over flexibilisering van de arbeidsmarkt, over modernisering van contracten en gevolgen daarvan voor de werknemers. Inhoudelijk had hij niks te vertellen. Misschien was het illustratief voor de volgens sommigen wel erg magere omvang van de hoeveelheid concrete plannen en voorstellen die het team van Barroso produceert.

En dan waren er enkele moeilijke overlegsituaties. Polen hield vast aan het veto tegen de start van onderhandelingen met Rusland over een nieuw samenwerkingsverdrag, die gisteren op de top met Poetin in Helsinki zou plaatsvinden. De halsstarrige opstelling betrof een protest tegen de boycot die Moskou eerder instelde tegen vlees uit het buurland. De gang van zaken betekende een blamage voor de Europese Commissie en voor Finland, huidig voorzitter van de 25, en gezichtsverlies voor de EU als geheel. Die verzwakt haar positie door geen eensgezind optreden, terwijl er belangrijke besprekingen met de Russen in het verschiet liggen op het vlak van de energie.

Verder nog steeds achter de schermen koortsachtig beraad over Turkije. De deadline nadert. Wat te doen als Ankara blijft weigeren de havens en vliegvelden te openen voor verkeer uit Cyprus? Ook dit dossier zou voor verdeeldheid kunnen zorgen. Half december moeten de regeringsleiders de knoop doorhakken. Finland spant zich enorm in om een oplossing te vinden, maar tot nu toe tevergeefs. Met het overleg tussen Raad en Parlement over de EU-begroting voor 2007 vlotte het deze week al evenmin. Overeenstemming bleef uit.

In deze bepaald niet vrolijke ambiance was het afgelopen woensdag precies twee jaar geleden dat de Barroso en zijn ploeg aantraden. De voorzitter liet het passeren zonder voor de camera’s te verschijnen. Zijn woordvoerder wijdde er slechts enkele zinnen aan. Hij benadrukte dat de Commissie in de achterliggende periode de agenda en de accenten heeft uitgestippeld en dat het echte werk nog komt.

De afronding van de dienstenrichtijn, die vorige week omstandig werd bejubeld, vormt een uitzondering, voor de rest zit er de laatste tijd weinig vaart in de EU. Al snel duikt de herinnering op aan de verwerping van de grondwet. Laat die tegenslag nog steeds sporen na? Het wachten is op bondskanselier Merkel. Die mag als voorzitter in de eerste zes maanden van 2007 proberen het debat over de beoogde constitutie weer op gang te brengen.