Nieuwe leider Nicaragua moet zich nog bewijzen
APELDOORN - Daniel Ortega wordt het nieuwe staatshoofd van Nicaragua. Het boegbeeld van het linkse Sandinistische Front voor Nationale Bevrijding (FSLN) was van 1979 tot 1990 als president uitdager van de Verenigde Staten. Er hangt een verschaalde lucht van revolutie en burgeroorlog om hem heen.
Washington is een beetje nerveus over wat komen gaat. Ortega is een boezemvriend van de Venezolaanse leider Hugo Chavez, de grote tegenstander van de VS op het zuidelijke Amerikaanse halfrond. Chavez heeft in de Nicaraguaanse verkiezingscampagne met olie ’gestrooid’ door het zwarte goedje uit te delen aan sandinistische bestuurders.Anderzijds hebben de Amerikanen ook boter op hun hoofd als het over Nicaragua gaat. Zo kreeg José Rizo van de Liberale Constitutionele Partij in de campagne steun van Oliver North, de omstreden Amerikaanse oud-marinier die in de jaren tachtig tijdens het presidentschap van Reagan hoofdrolspeler in het Iran-Contraschandaal was. Geld dat was verdiend met geheime wapenverkoop aan Iran, sluisden de Amerikanen toen door naar de zogenaamde contra’s. Dat waren pro-Amerikaanse opstandelingen in Nicaragua die vochten tegen het bewind van de linkse Ortega. Dezelfde North reisde nu opnieuw naar het Nicaragua om de 3,4 miljoen stemgerechtigden te waarschuwen dat ze vooral niet op Ortega moesten stemmen.
Ortega zelf zegt dat hij minder radicaal is dan in de jaren tachtig en dat hij een constructieve samenwerking met de VS voorstaat. De leider heeft vergeving gevraagd voor de fouten die hij in het verleden heeft gemaakt. Tegenover verkiezingswaarnemer en Amerikaanse oud-president Jimmy Carter verklaarde Ortega veiligheid en stabiliteit van groot belang te vinden voor de particuliere sector en de investeerders.
Nicaragua heeft de laatsten hard nodig. De afgelopen jaren is het land in economisch opzicht nauwelijks veranderd. Het is op Haïti na het armste in de Caraïbische en Midden-Amerikaanse regio.
Veel Nicaraguanen willen Ortega een nieuwe kans geven, omdat ze weinig profijt hebben gehad van het economisch liberale beleid van achtereenvolgens Bolanos en Aleman. Zij slaagden er weliswaar in de inflatie binnen de perken te houden en het begrotingstekort te verminderen, maar desondanks bleef het grootste deel van de bevolking met armoede kampen.
Hoewel de 61-jarige Ortega een trouwe aanhang heeft, roept hij ook aversie op. Machtsmisbruik door FSLN-politici deed zijn reputatie geen goed. Bovendien keerden veel sandinisten zich van hun leider af uit ongenoegen over het pact dat de FSLN in 2000 met de PLC sloot. Dissidente sandinisten verenigden zich in de Beweging van de Sandinistische Renovatie (MRS).
Vers in het geheugen ligt het besluit van het Nicaraguaanse parlement om met steun van de sandinisten abortus opnieuw strafbaar te maken, ook wanneer het leven van de moeder in gevaar is. Dit gebeurde nadat de rooms-katholieke en evangelische kerken begin oktober 200.000 handtekeningen aan het parlement overhandigden met de vraag artikel 165, dat abortus in sommige omstandigheden toelaat, opnieuw uit het strafrecht te schrappen.
Met de verkiezingen voor de deur gingen de twee grootste partijen, de rechtse Liberale Constitutionele Partij (PLC) en het linkse Sandinistische Front voor Nationale Bevrijding (FSLN), overstag. Sinds 26 oktober riskeert nu iemand die een vrouw helpt bij een abortus acht jaar gevangenisstraf.
Er bestaat in Nicaragua een vrij algemene illegale abortuspraktijk. Daar wilden met name zowel de RK-Kerk als de evangelische kerken iets tegen doen. Het toegenomen stemvolume van de evangelische leiders heeft zeker bijgedragen aan de nieuwe wetgeving. Tegelijk ziet men ook dat het oude ethische dilemma (als het leven van de moeder in gevaar is) niet is opgelost. Men is als het ware zelf van het antwoord geschrokken.
De evangelischen die sandinist zijn, juichen de overwinning van Ortega toe; de liberalen onder de evangelischen zien de toekomst met vrees tegemoet. Het zijn de gewijzigde omstandigheden die Ortega gematigder maken dan vijftien jaar geleden. Afwachten dus of hij ”el hombre” is die het land zal moderniseren om het welvarender te maken.